Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министрлигинин Акыйкат башкаруу жана ак ниеттүүлүк декларациясы Министрликтин 2024-жылдын 30-декабрындагы №125 буйругу менен бекитилген. Декларациянын принциптери Министрликтин системасындагы бардык кызматкерлерге, анын ичинде жетекчиликке да карата колдонулат.
Бул декларациянын бардык аспектилери Министрликтин кызматкерлери жана жетекчилиги, ошондой эле Министрликтин атынан аракеттенген же Министрликтин кызыкчылыгын коргогон башка адамдар тарабынан сакталууга тийиш.
Декларация коррупциянын алдын алуу системасын куруунун негизи катары кесиптик ак ниеттүүлүктүн жана талаптардын негизги принциптерин аныктайт жана акыйкат башкарууну камсыз кылуу максатында Министрлик карманган баалуулуктарды билдирүү болуп саналат.
БИЗ, Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министрлигинин (мындан ары - Министрлик) ЖАМААТЫ,өлкөнүн туруктуу экономикалык өнүгүүсүн камсыз кылууда өзүбүздүн ролубуздун маанилүүлүгүн ТААНЫП,башкаруу чөйрөсүндөгү көйгөйлөр, анын ичинде коррупция, мамлекеттик органдарды туруктуу экономикалык жана социалдык өнүктүрүүнү натыйжалуу камсыз кылуу жөндөмдүүлүгүнөн ажыратаарын ТААНЫП,
катышуучу мамлекеттердин мамлекеттик сектор жана мамлекеттик кызматчылар үчүн натыйжалуулук, ачык-айкындуулук, сатылбастык, чынчылдык, жоопкерчиликтүүлүк жана берилгендик принциптерине негизделген шарттарды түзүү милдеттери бекитилген Бириккен Улуттар Уюмунун Коррупцияга каршы конвенциясынын 7, 8, 10, 13-беренелерине ТАЯНЫП,
коррупцияга каршы аракеттенүүнүн, коррупциянын алдын алуунун жана ага каршы күрөшүүнүн, коррупциялык укук бузуулардын кесепеттерин азайтуунун жана жоюунун укуктук жана уюштуруучулук негиздеринин негизги принциптерин белгилеген “Коррупцияга каршы аракеттенүү жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ТАЯНЫП,
Кыргыз Республикасынын “Мамлекеттик жарандык кызмат жана муниципалдык кызмат жөнүндө” Мыйзамынын мамлекеттик жарандык кызматка байланыштуу чектөөлөрдү, ошондой эле ар бир кызматкердин этикасын сактоого милдеттүүлүгүн белгилеген 15 жана 32-беренелерине ТАЯНЫП,
кызматтык милдеттерди аткарууда жеке (жеке) кызыкчылыкты (кызыкчылыкты) болтурбоо, кызматкерлердин коомдук кызыкчылыктардагы ишмердигин камсыз кылууга багытталган Кыргыз Республикасынын “Кызыкчылыктардын кагылышуусу жөнүндө” Мыйзамына ТАЯНЫП,
коррупциянын алдын алуу максатында мамлекеттик органдардын жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын ишинин натыйжалуулугун жана ачыктыгын камсыз кылуу чаралары каралган, Кыргыз Республикасынын Президентинин 2024-жылдын 5-июнундагы № 137 Жарлыгы менен бекитилген 2025-2030-жылдарга Кыргыз Республикасында коррупцияга каршы мамлекеттик стратегияны ишке ашыруу боюнча иш-чаралар планынын (2025-2027-жылдарга орто мөөнөттүү мезгилге I этапка) 5-главасына ТАЯНЫП,
бардык мамлекеттик органдардын коррупциядан таза болушун камсыздоо артыкчылыктуу экенин ЫРАСТАП,
айкындуулук, отчеттуулук, чынчылдык, жоопкерчиликтүүлүк жана кесипкөйлүк принциптерине негизделген мамлекеттик системага ээ болуу коомчулуктун ишенимин сактоодо жана иштин натыйжалуулугун камсыз кылууда негизги ролду ойной тургандыгына ЫНАНЫП,
коррупцияга каршы күрөшүүдө жогоруда аталган эл аралык стандарттардан жана улуттук мыйзамдардан келип чыккан милдеттенмелерди аткаруу милдетине толук даяр экенибизди ЫРАСТОО МЕНЕН,
абийирдүүлүк, айкындуулук жана акыйкат башкаруу принциптерине берилгендигибизди БИЛДИРЕБИЗ.
Негизги принциптер жана милдеттенмелер
Акыйкат башкаруу
Биз абийирдүүлүк, ачыктык, отчеттуулук жана мыйзам үстөмдүгүнүн принциптерине негизделген мамлекеттик секторду туруктуу экономикалык өсүштүн маанилүү фактору деп эсептейбиз жана мындай мамлекеттик сектор жарандардын мамлекеттик институттарга жана бийлик органдарына ишенимин бекемдөөнүн маанилүү элементи экенин түшүнөбүз.
Биз белгилегендей, туура башкаруу саясаттын, административдик жол-жоболордун жана башкаруучулук чечимдердин жыйындысын билдирет, ал иштин натыйжалуулугуна жана натыйжалуулугуна өбөлгө түзөт. Ошондуктан биз принциптерди жана аларда камтылган негиздерди так сактоого чечкиндүүлүгүбүздү тастыктайбыз.
Коррупциянын бардык түрлөрүнө каршы багытталган кабыл алуу, ишке ашыруу жана сактоо чараларын күчөтүүнүн маанилүүлүгүн белгилейбиз. Бул чаралар коррупциянын бардык түрлөрүн алдын алуу үчүн жоопкерчиликти өзүнө алуу боюнча талаптарды, ошондой эле мүмкүн болуучу кызыкчылыктардын кагылышуусун жана пайда болгон кызыкчылыктардын кагылышын жөнгө салууну камтыйт.
Мамлекеттик ресурстарды натыйжалуу тескөө, бюджетти түзүүнүн жана аткаруунун акылга сыярлык жол-жоболору жана мамлекеттик сатып алуулар талаптагыдай башкаруунун маанилүү компоненттери болуп саналарын ырастайбыз. Демек, биз бюджетти түзүү жана аткаруу, товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү сатып алуу маселелеринде ачыктыктын жана басмырлабоонун маанилүү экенин билебиз.
Биз кесиптик этика маселелери боюнча Министрликтин системасынын кызматкерлери үчүн агартуучулук жана пропагандалык иш-чараларды өткөрүүнүн, кызыкчылыктардын кагылышуусуна тиешелүү жүрүм-турум стандарттарын жана жоболорду практикага киргизүүнүн, ошондой эле мамлекеттик кызматчылардын өз кирешелерин жана активдерин декларациялоо системасынын мониторингинин зарылдыгын баса белгилейбиз. Биз жүрүм-турумдун иштелип чыккан жана практикага киргизилген этикалык ченемдерин сактоо тартипти бекемдөөдө негизги мааниге ээ экенин белгилейбиз.
Лидерлик жана берилгендик
Биз лидерлик жана берилгендик натыйжалуу башкарууну курууда негизги ролду ойнойт деп ишенебиз, ал эми жетекчилердин чынчылдыгы жана кесиптик этикасы туура башкаруунун жана адептүүлүктүн өзөгүн түзөт. Биз жогорку деңгээлдеги тартипти камсыз кылуу жана коррупцияга жол бербөөнү жактоо зарылдыгын баса белгилейбиз.
Министрликтин жетекчилиги адептүүлүк маданиятын калыптандыруу үчүн негизги жоопкерчиликти тартат, бул кызматкерлердин жана коомчулуктун Министрликке болгон ишенимин бекемдейт, жүйөлүү команданы түзүүгө өбөлгө түзөт жана Министрликтин жакшы адептүү орган катары туруктуу кадыр-баркын көтөрөт.
Жетекчиликтин ишмердиги төмөнкү принциптерге негизделет:
Жеке үлгү - Министрликтин жетекчилиги өзүнүн жүрүм-туруму менен этиканын, кесипкөйлүктүн жана мыйзамдарды сактоонун жогорку стандарттарын көрсөтүп, кызматкерлерди ушундай баалуулуктарды сактоого шыктандырып, адептүүлүктүн жана ак ниеттүүлүктүн үлгүсү болууга милдеттенет.
Чечимдердин айкындыгы – Министрликтин жетекчилиги коомчулук менен ачык байланышты колдоого, өз аракеттери жана ишинин натыйжалары үчүн отчет берүүгө милдеттенет. Бардык башкаруучулук чечимдер ачык, объективдүүлүк, адилеттүүлүк принциптерин жана коомдун кызыкчылыктарын эске алуу менен кабыл алынууга тийиш.
Жоопкерчиликтүүлүк – Министрликтин жетекчилиги коомдун кызыкчылыктарына туура келген салмактуу чечимдерди кабыл алуу, ошондой эле тартипти сактоо ченемдерин сактоого өбөлгө түзүүчү чөйрөнү түзүү үчүн жоопкерчилик тартат.
Мыйзамга ылайык келүү
Биз мыйзам үстөмдүгүнүн жана жарандардын, бизнестин жана коомдун укуктарын сактоонун артыкчылыгын тааныйбыз жана Министрликтин мыйзам чегинде гана иш алып барууга берилгендигин баса белгилейбиз, бул коомчулуктун ишенимин бекемдеп, башкаруунун натыйжалуулугун жогорулатат.
Биз төмөнкүлөргө милдеттүүбүз:
- Кыргыз Республикасынын Конституциясын, конституциялык мыйзамдарын, мыйзам актыларын жана өлкөнүн эл аралык милдеттенмелерин сактоого;
- ченемдик укуктук актыларды иштеп чыгууда бюрократиялык тоскоолдуктарды минималдаштыруу жана укуктук талаанын алкагында жарандар жана бизнес үчүн жол-жоболорду жөнөкөйлөтүү принциптерин сактоого;
- Министрликтин ченемдик укуктук актыларына жана чечимдерине туруктуу укуктук жана коррупцияга каршы талдоо жүргүзүүгө;
- мыйзамдардын талаптарын сактоо боюнча ички мониторинг системасынын иштөөсүн камсыз кылууга;
- жарандарга жана бизнеске алардын мыйзамда каралган укуктары жана милдеттери жөнүндө маалымдоого;
- Министрликтин кызматкерлерине мыйзамдардагы актуалдуу өзгөртүүлөр боюнча окууну уюштурууга;
- Министрликтин саясатын иштеп чыгууда жана ишке ашырууда эл аралык стандарттарды эске алууга.
Ачыктык жана айкындуулук
Ачык процесстер, жеткиликтүү жана так маалымат жана катышууга даяр болуу туура башкаруунун маанилүү компоненттери экенин моюнга алабыз. Биз маалыматтын эркиндиги жана ага жетүү коомдун мамлекетке болгон ишенимин арттырып, жарандык коомдун, анын ичинде жалпыга маалымдоо каражаттарынын коррупциянын алдын алууга өз салымын кошуусуна мүмкүндүк берет деп ишенебиз, бул экономикалык өнүгүү жана инвестициялар үчүн жагымдуу чөйрөнү түзүүгө өбөлгө болот.
Министрликтин ачыктыгын жана айкындуулугун жогорулатууга болгон умтулуубузду төмөнкүлөр аркылуу ырастайбыз:
- жарандардын жана кызыкдар тараптардын Министрликтин иши жөнүндө так маалыматка расмий веб-сайттан жана социалдык тармактардан өз убагында жетүүсүн камсыз кылуу;
- негизги демилгелер, долбоорлор жана алардын натыйжалары жөнүндө коомчулукка активдүү маалымдоо;
- демилгелерди жана реформаларды талкуулоо үчүн аянтчаларды уюштуруу;
-даттанууларды, сунуштарды же кайрылууларды берүү үчүн ишеним телефондорун жана онлайн-платформаларды уюштуруу;
- эксперттик кеңештер же жумушчу топтор аркылуу саясатты иштеп чыгууга жарандардын жана ишкерлердин катышуусун камсыз кылуу;
- бизнес жана жарандар үчүн санариптик кызмат көрсөтүүлөрдү өнүктүрүү;
-онлайн-платформалар аркылуу тендерлерди жана мамлекеттик сатып алууларды өткөрүүдө ачык-айкындуулукту камсыз кылуу;
- кадрларды тандоонун конкурстук жана ачык процессин кулактандырууларды жана тандоонун натыйжаларын жарыялоо жолу менен камсыз кылуу;
-пресс-конференцияларды өткөрүү, негизги көрсөткүчтөрдүн аткарылышы жөнүндө отчетторду жарыялоо;
- Министрликтин ишинин максаттары, милдеттери жана натыйжалары жөнүндө жалпыга маалымдоо каражаттары жана социалдык тармактар аркылуу коомчулукка маалымдоо;
- процесстерге жана саясатка өзгөртүүлөрдү киргизүү үчүн жарандардан кайтарым байланышты үзгүлтүксүз талдоо.
Аудит жана контроль
Биз иштин ачык-айкындуулугун жана отчеттуулугун камсыз кылуу, ошондой эле коррупциялык тобокелдиктердин алдын алуу үчүн аудиттин жана контролдоонун натыйжалуу системасынын маанилүүлүгүн тааныйбыз.
Бул максатка жетүү үчүн биз төмөнкүлөрдү аткарууга милдеттенебиз:
- мыйзам бузуулар менен байланышкан тобокелдиктерди, анын ичинде коррупциялык аракеттерди өз убагында аныктоого жана болтурбоо;
- мыйзам бузуулар табылган учурда текшерүүлөрдүн бардык түрлөрү боюнча ички тергөөнүн көз карандысыздыгын жана кесипкөйлүгүн камсыз кылуу;
- коррупциялык укук бузуулардын же кыянаттык менен пайдалануунун мүмкүн болгон учурлары жөнүндө билдирүү үчүн коопсуз жана жашыруун каналдарды түзүү;
- тышкы аудит жана контролдоо органдары менен кызматташуу, маалыматка толук мүмкүнчүлүк берүү жана ишмердүүлүктү объективдүү баалоого көмөктөшүү;
- аныкталган кемчиликтерди четтетүү жана күнөөлүүлөрдү мыйзам чегинде жоопкерчиликке тартуу менен аудитордук текшерүүлөрдүн натыйжаларына жана коррупция жөнүндө билдирүүлөргө ыкчам жооп кайтаруу;
- Министрликтин ченемдик актыларында жана процесстеринде коррупциялык тобокелдиктерди табуу, баалоо, азайтуу жана алдын алуу механизмдерин түзүү.
Бул чаралар чынчылдыктын жогорку деңгээлине дем берүү үчүн позитивдүү стратегиялар менен укук бузуулардын, анын ичинде коррупциялык укук бузуулардын учурларын аныктоого, иликтөөгө жана бөгөт коюуга багытталган репрессивдүү стратегиялардын ортосунда акылга сыярлык тең салмактуулукту камсыз кылууга тийиш.
Этика жана жүрүм-турум стандарттары
Биз натыйжалуу мамлекеттик башкаруунун жана коомдун ишениминин негизи этиканын жана кесиптик жүрүм-турумдун жогорку стандарттарын кармануу болуп саналарын моюнга алабыз.
Адептүүлүк маданиятын калыптандыруу ар бирибизден көз каранды экенин түшүнөбүз. Этика ченемдерин, жеке жоопкерчиликти жана жеке мисалды кабыл алуу боюнча принциптерди сактоо Министрликтин ар бир кызматкеринин милдети болуп саналат.
Биз этикалык жүрүм-турумдун төмөнкүдөй негизги принциптерин сактоого милдеттенебиз:
- кызматтык милдеттерин аткарууда чынчылдык, ак ниеттик жана мыйзамды сактоо;
- чечимдерди кабыл алууда жеке кызыкчылыктарды жана бир жактуулукту болтурбоочу калыстык жана адилеттүүлүк;
- өз аракеттери үчүн мамлекеттин жана жарандардын алдында жоопкерчилик.
Биз төмөнкүдөй кесиптик стандарттарды сактоого милдеттенебиз:
- мамлекеттик, коммерциялык жана жеке маалыматтар менен иштөөдө купуялуулукту сактоо;
- дискриминациянын, басымдын же кемсинтүүчү жүрүм-турумдун ар кандай көрүнүштөрүн жокко чыгаруу менен кесиптештерге, жарандарга жана кызыкдар тараптарга урмат көрсөтүү;
- коомчулук жана кызыкдар тараптар менен өз ара аракеттенүү процессинде айкындуулукту камсыз кылуу.
Биз төмөнкүдөй кызыкчылыктардын кагылышына тыюу салынганы тууралуу кабардарбыз:
- мамлекеттик кызматчылар кызыкчылыктардын кагылышына алып келиши мүмкүн болгон кырдаалдардан качууга жана анын келип чыгышы жөнүндө жетекчиликке токтоосуз билдирүүгө милдеттүү;
- кызмат абалын жеке же жалданма максаттарда пайдаланууга катуу тыюу салынат.
Биз жарандар менен өз ара мамиледе этиканы сактоого умтулабыз:
- мамлекеттик кызматчылар жарандар менен сый-урмат көрсөтүүгө, сылык-сыпаа болууга жана диалогго даяр болууга милдеттүү;
- мыйзамдарда белгиленген чектерде Министрликтин иши жөнүндө маалыматтын жеткиликтүүлүгүн камсыз кылуу.
Биз этикалык стандарттарды сактайбыз:
- этикалык стандарттарды сактоого көмөктөшүүчү корпоративдик маданиятты түзүү жана колдоо;
- кызматкерлердин кесиптик этика жөнүндө маалымдуулугун жогорулатууга багытталган үзгүлтүксүз окутуу жана иш-чараларды өткөрүү;
- ак ниеттүүлүк принциптерин бузгандыгы үчүн так жана адилет жазаларды киргизүү.
Адам ресурстарын башкаруу жана корпоративдик маданият
Биз адам ресурстарын натыйжалуу башкаруу мамлекеттик башкаруунун жана туруктуу өнүгүүнүн максаттарына жетүүнүн негизи экенин түшүнөбүз. Төмөнкү принциптерди кармануу менен биз ишенимге, өз ара урматтоого жана ак ниеттүүлүккө негизделген кесипкөй, ачык-айкын жана натыйжага багытталган корпоративдик маданиятты өнүктүрүүгө умтулабыз.
Министрликте тандоо, ишке кабыл алуу, тейлөө, кызмат өтөө жана жылдыруу системасы төмөнкү принциптерге негизделгенин билдиребиз:
- персоналды тандоодо ачык-айкындык жана адилеттүүлүк - кесиптик көндүмдөргө, билимге жана квалификацияга багытталган объективдүү жана ачык-айкын тандоо жол-жоболорун, ошондой эле коррупция жана ротация жагынан өзгөчө аялуу деп эсептелген мамлекеттик кызмат орундарын ээлөө үчүн кадрларды тандоонун жана даярдоонун талаптагыдай жол-жоболорун колдонуу;
- кесиптик өнүгүү жана окутуу - окутууну жана квалификацияны жогорулатууну үзгүлтүксүз жүргүзүү, үзгүлтүксүз окутуу жана жеке өсүү маданиятын колдоо;
- кызматкерлердин этикасы жана адептүүлүгү - этикалык стандарттардын жогорку деңгээлин түзүү жана колдоо, кызматкерлердин Этика кодексин милдеттүү түрдө сактоосун камсыз кылуу;
- жетишкендиктерди таануу жана дем берүү - жогорку натыйжаларга жетишкен жана ак ниеттүүлүк принциптерине берилгендигин көрсөткөн кызматкерлер үчүн адилеттүү сыйлык берүү, таануу жана карьералык өсүү механизмдерин иштеп чыгуу;
- басмырлоого каршы аракеттенүү жана кызматкерлердин укуктарын коргоо - адам ресурстарын башкарууда басмырлоонун, бир тараптуулуктун жана бет карамалыктын ар кандай формаларын жоюу, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык кызматкерлердин укуктарын жана кызыкчылыктарын коргоону камсыз кылуу;
- эмгектин ыңгайлуу шарттарын түзүү – кызматкерлердин өндүрүмдүүлүгүнө жана бакубаттуулугуна көмөктөшүүчү жагымдуу иш чөйрөсүн түзүү, кызматкерлердин кесиптик ишмердиги менен жеке жашоосунун ортосундагы тең салмактуулукту камсыз кылуу;
- өз ара сыйлоого, кесипкөйлүккө, жоопкерчиликке негизделген иш чөйрөсүн түзүү, коллективде чынчылдык, адилеттүүлүк жана теңчилик баалуулуктарын сактоо.
Жарандык коом жана бизнес-коомчулук менен мамилелер
Биз өлкөнүн туруктуу экономикалык өнүгүүсүн камсыз кылуу үчүн ак ниет башкарууну илгерилетүү боюнча Министрликтин аракеттерин колдоо үчүн жарандык коом жана бизнес-коомчулук менен диалогду жана кызматташтыкты күчөтүүнүн маанилүүлүгүн белгилейбиз.
Ишкер чөйрөлөр тарабынан жактоо талаптагыдай башкарууну чыңдоонун, эл аралык жана улуттук деңгээлдерде транспаренттүүлүктү жана туруктуулукту жогорулатуунун маанилүү өбөлгөсү болуп саналат. Туура башкарууну бекитүүгө көмөктөшүү контекстинде биз ЭКӨУнун сунуштарын эске алабыз.
Министрликтин жарандык коом жана бизнес-коомчулук менен өз ара мамилеси төмөнкү принциптерге негизделет:
- ачыктык жана айкындуулук - Министрлик мыйзам менен корголгон маалыматтарды кошпогондо, өзүнүн иши жана чечимдерди кабыл алуу процесстери жөнүндө маалыматтардын жеткиликтүүлүгүн камсыз кылат.
- диалог жана өнөктөштүк - Министрлик мамлекеттик саясатты калыптандырууда жана ишке ашырууда жарандык коомдун жана бизнестин пикирлерин эске алуу үчүн дайыма консультацияларды, коомдук талкууларды жана жумушчу жолугушууларды өткөрүп турат.
- кызыкчылыктарды жана керектөөлөрдү эсепке алуу - Министрлик аларды өнүктүрүү үчүн жагымдуу шарттарды түзүү максатында жарандардын жана ишкерлердин учурдагы чакырыктарын жана сунуштарын эске алат.
- жоопкерчилик жана отчеттуулук - Министрлик өз ара аракеттенүүнүн натыйжалары жана аткарылган сунуштар боюнча сын-пикирлерди берет.
Министрлик экономикалык өсүшкө, ачык-айкындуулукка жана социалдык адилеттүүлүккө көмөктөшүүчү демилгелерди колдоо аркылуу жарандык коомду жана бизнести өнүктүрүүгө жигердүү көмөк көрсөтүүгө умтулат.
Кепилдик:
Бул документ Министрликтин ар бир кызматкеринин туруктуу өнүгүүнү жана коомчулуктун ишенимин камсыз кылуучу ак ниеттик, ачыктык жана отчеттуулук стандарттарын сактоого умтулуусун баса белгилейт.