“Борбор Азияда сооданы жеңилдетүү” GIZ Регионалдык Долбоорунун колдоосу менен Өзбекстандын Ташкент шаарында Борбордук Азия өлкөлөрүнүн Соодага көмөктөшүү улуттук комитеттеринин (СКУК) 10-аймактык жыйыны болуп өттү.
Иш-чарага Борбордук Азиядан сооданы жеңилдетүү чараларын жөнгө салуу жана ишке ашыруу менен алектенген негизги өкүлдөр: экономика жана коммерциялык министрликтер, соода, бажы кызматтары, ошондой эле башка тиешелүү мамлекеттик органдардын жана Кыргызстандын, Казакстандын, Тажикстан, Түркмөнстан жана Өзбекстан. Германиянын Өзбекстандагы элчилиги, Дүйнөлүк соода уюму (ДСУ) жана башка эл аралык уюмдар жана өнүктүрүү боюнча өнөктөштөр иш-чаранын ардактуу катышуучуларынын арасында болушту.
СКУКтун 10-аймактык жыйынынын жүрүшүндө эксперттер GIZдин “Борбор Азияда сооданы жеңилдетүү” аймактык долбоорунун алкагында 20 жыл ичинде Борбордук Азия өлкөлөрүндө сооданы жеңилдетүү чараларын ишке ашыруунун жүрүшү боюнча GIZ изилдөөсүнүн жыйынтыктарын талкуулашты.
GIZдин “Борбордук Азиядагы сооданы жеңилдетүү” долбоору улуттук өнөктөштөр менен биргеликте аймакта сооданы жеңилдетүү боюнча чараларды ишке ашырууга колдоо көрсөттү, анын ичинде:
- бажы жана башка чек ара органдарында тобокелдиктерди башкаруу системасын киргизүү;
- транспорт каражаттарын көзөмөлдөөнү жөнөкөйлөтүү максатында экспорттук-импорттук операциялар үчүн “бирдиктүү терезе” системасын камтыган соода жана транзиттик жол-жоболорду санариптештирүү; улуттук бажы системаларынын ортосунда МДТ Конвенциясынын жоболоруна ылайык товарлардын эл аралык транзити жөнүндө маалыматтарды коопсуз алмашууну камсыз кылуучу жана бажы органдарына кепилдиктер боюнча маалыматтарды башкарууга мүмкүндүк берүүчү эл аралык санариптик TIR системасы; электрондук фитосанитардык сертификат (e-fito), улуттук контролдоочу органдарга сертификаттарды электрондук түрдө алмашууга мүмкүндүк берүүчү, ошондой эле өсүмдүк продукциясын импорттоодо жана экспорттоодо документтердин мөөнөттөрүн кыскартуу жана ишенимдүүлүгүн жогорулатуу ж.б.;
- Борбордук Азия өлкөлөрүндө сооданы жеңилдетүү жаатында мамлекеттик-жеке диалогду өнүктүрүү жана региондо сооданы жеңилдетүү боюнча Улуттук комитеттерди түзүү.
Борбор Азиянын төрт өлкөсүндө (Казакстан, Кыргызстан, Тажикстан, Өзбекстан) акыркы 3 жылда сооданы жеңилдетүүнүн орточо көрсөткүчтөрү (ички чек ара агенттиктеринин кызматташтыгы, тышкы чек ара агенттиктеринин кызматташуусу, маалыматтын жеткиликтүүлүгү, соода коомчулугунун катышуусу, соода процедуралары) 10% дан ашык жакшырды.
Жолугушууда өзгөчө көңүл Борбордук Азиядагы соода жол-жоболорун жөнөкөйлөтүү үчүн санариптик чечимдердин картасын түзүүнүн анализинин жыйынтыктарына, маалыматтарды коргоо жана конфиденциалдуулук аспектилерине бурулду. Кошумчалай кетсек, иш-чаранын маанилүү учурларынын бири чек арадагы соода маалыматына жетүү үчүн жасалма интеллектти кантип колдонуу керектиги боюнча сессия болду. Катышуучулар мындан аркы артыкчылыктарды жана сооданы жеңилдетүү жаатындагы аймактык кызматташтыкты бекемдөө боюнча демилгелерди жана ишке ашыруу механизмдерин талкуулашты.
Өзүнүн куттуктоо сөзүндө GIZдин “Борбордук Азияда сооданы жеңилдетүү” долбоорунун менеджери Фелиситас Зик айым “Германиянын Өкмөтү жана GIZ дээрлик 20 жылдан бери сооданы жеңилдетүү жаатында Борбордук Азия өлкөлөрүнө колдоо көрсөтүп келет жана бул өзгөчө аймактагы кызматташтыктын жана алмашуунун кандайча өнүгүп жаткандыгына шыктандырат. Чек ара соодасы, аныктамасы боюнча, бир нече өлкөнүн катышуусун талап кылган тема. 2019-жылы Соодага көмөктөшүү боюнча улуттук комитеттердин аймактык платформасын демилгелөө менен GIZ региондун экономикалык гүлдөп-өнүгүшү жана туруктуулугу үчүн бул маанилүү тема боюнча Борбордук Азия өлкөлөрүнүн кызматташтыгына салым кошкон».
Катышуучулар ошондой эле Өзбекстан Республикасынын Экономика жана финансы министрлигине караштуу Бажы комитетине барышып, Бажы декларациялоо борборунда бажылык башкаруунун инновациялык ыкмаларын ишке киргизүү, соода процедураларын жөнөкөйлөштүрүү жана санариптештирүү жаатындагы жетишкендиктер менен таанышышты.
Буга чейин, 2023-жылдын 9-ноябрында Өзбекстандын Ташкент шаарында өткөн Соодага көмөктөшүү боюнча Улуттук комитеттердин (СКУК) Регионалдык жыйынынын алкагында, GIZтин «Борбордук Азияда соодага көмөктөшүү» Регионалдык Долбоорунун колдоосу менен, « Тармак жана лидерлик боюнча Борбордук Азия Конференциясы” соода тармагындагы аялдар үчүн өткөрүлдү.
Иш-чарага Кыргызстандын, Казакстандын, Тажикстандын жана Өзбекстандын экономика жана коммерция министрликтеринин, соода, бажы кызматынын, ветеринардык кызматтын, ошондой эле жеке сектордун аялдар өкүлдөрү катышты.
Конференция аялдардын соодадагы ролун күчөтүү жана сооданы жеңилдетүү, алардын лидерлик жөндөмүн жогорулатуу жана санариптик жөндөмдөрүн өнүктүрүүгө мүмкүнчүлүктөрдү түзүү максатын көздөдү.
Катышуучулар ошондой эле соода тармагында аялдардын ролун, соодада лидерлик ролду ойнош үчүн аялдардын көбүрөөк болушу үчүн эмне керек экендигин талкуулап, иштеги жана бизнестеги ийгиликтери менен бөлүшүштү. Алар ошондой эле бизнестин өсүшүнө жана бизнес сүйлөшүүлөрүнө болгон жеке тоскоолдуктарды жеңүү жолдорун практикалашты.
Соодадагы аялдар үчүн Борбордук Азиянын тармактык жана лидерлик конференцияларын уюштуруунун аркасында СКУКтун аймактык жолугушууларына катышкан аялдардын саны 2019-жылдагы 30%дан 2023-жылы 50%га чейин өскөндүгү белгиленди.
