2023-жылдын 27-июнунда Бириккен Улуттар Уюмунун Европалык Экономикалык Комиссиясынын Соода потенциалы жана стандарттары боюнча Жетектөөчү комитетинин 8-жыйынынын алкагында Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министринин орун басары Назарбек Малаев БУУнун ЕЭКтин Экономикалык кызматташтык жана соода департаментинин директору Элизабет Тюрк айым менен жолугушту. 

Жолугушуунун жүрүшүндө министрдин орун басары Н.Малаев БУУнун ЕЭКке Кыргыз Республикасынын социалдык-экономикалык өнүгүүсүнө көрсөткөн колдоосу жана Кыргызстан менен БУУ ЕЭК ортосундагы кызматташтыктын жогорку деңгээли үчүн ыраазычылык билдирди.

Н.Малаев белгилегендей, Кыргыз Республикасы Европанын керектөө рыногунан алыс жайгашкандыгына карабастан, өзүнүн агрардык секторунун, атап айтканда, бал, төө буурчак жана кургатылган жемиштер сыяктуу органикалык айыл чарба продукциясынын экспорттук мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүү үчүн чоң потенциалга ээ. Кыргыз Республикасынын аймагында өндүрүлгөн товарлардын бул түрлөрү органикалык тазалыгы жана эң сонун сапаты менен айырмаланат жана орточо чет элдик керектөөчүнүн органикалык сапаттагы жана экологиялык жактан таза тамак-аш азыктарына өтүү тенденциясын эске алуу менен жогорку сатуу потенциалына ээ.

Эске салсак, буга чейин БУУ ЕЭК Кыргыз Республикасындагы соодадагы ченемдик жана процедуралык тоскоолдуктар боюнча изилдөө жүргүзгөн. БУУ ЕЭКтин Кыргыз Республикасы үчүн изилдөөсүндө тармактык мамиле колдонулуп, учурдагы жана потенциалдуу экспорттук рыноктор талдоого алынган, бизнес-процесстер талданган жана төрт өнүм – кара өрүк, буурчак, кургатылган өрүк жана бөтөлкөгө куюлган суу боюнча тандалган рыноктордо сапат стандарттарына жооп берүү муктаждыктары бааланган. Изилдөө республиканын тышкы сооданын мындан аркы туруктуу өсүүсүн камсыздоо боюнча аракеттерин колдоо максатында соода менен байланышкан процедуралардын натыйжалуулугун жогорулатуу максатында өткөрүлдү.

Буга байланыштуу министрдин орун басары БУУ ЕЭКке аткарылган иштер үчүн ыраазычылык билдирип, БУУ ЕЭКтин жүргүзүп жаткан иштери абдан өз убагында жүргүзүлүшү керек жана Кыргыз Республикасынын экспорттук мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүүгө оң түрткү бериши керек деген пикири менен бөлүштү.

Андан ары, министрдин орун басары Н.Малаев белгилегендей, башталган иштин маанилүү узак мөөнөттүү элементи болуп Кыргыз Республикасынын экспорттоочуларына рынокко «иш жүзүндө» чыгуу менен экспорттук потенциалды ишке ашырууда практикалык колдоо көрсөтүү саналат.

Башкача айтканда, долбоордун идеяларын практикалык ишке ашыруу үчүн каражаттарды тартуу жөнүндө сөз болуп жатат, мисалы, бир нече потенциалдуу компанияларды пилоттук компаниялар катары тандап, алар бирдей: кара өрүк, буурчак, кургатылган өрүк өндүрөт жана сапат стандарттарын практикалык ишке ашырууда, тиешелүү сапат сертификаттарын алууда жана экспорттук документтерди тариздөөдө, алардын эл аралык көргөзмөлөргө катышуусунда, продукцияны чет өлкөдөн потенциалдуу сатып алуучуларды издөөдө жана табууда, жеткирүү келишимин түзүүгө жана биринчи бүтүмдү аткарууга чейин аларга керектүү консультациялык колдоо көрсөтөт.

«Биз бир же эки өндүрүштүк компанияны жылдыра башташыбыз керек, анан бул Кыргызстандын башка өндүрүүчүлөрүн алдыга жылдырууга түрткү болмок, анткени бенефициар компаниялар өз кезегинде башка компаниялар менен топтогон тажрыйбаны мультипликативдик түрдө жайылтууга тийиш», - деп баса белгиледи Н.Малаев.

Кыргыз тараптын сунушуна жооп кылып, Э.Тюрк айым ыйгарым укуктары чектелүү болгондуктан долбоорду улантуу жана пилоттук компанияларга практикалык колдоо көрсөтүү менен кызматташууга адистештирилген башка донор уюмдарды тартуу менен болушу мүмкүн экенин белгиледи. Бул үчүн UNECE башка өнөктөш уюмдарды тартуу үчүн аянтча түзүүгө даяр.

2023-жылдын күзүндө Е.Тюрк айым маалымдагандай, БУУ ЕЭК Кыргыз Республикасында башка өнөктөш уюмдардын катышуусу менен бардык кызыкдар тараптардын потенциалын жогорулатуу үчүн анализдин жыйынтыгы боюнча окуу программасын өткөрөт, анын алкагында мындан ары бул төрт өнүмдү алдыга жылдыруу боюнча кадамдар талкууланат жана пилоттук компаниялардын европалык рынокко чыгуусуна практикалык колдоо көрсөтүү үчүн жол картасы иштелип чыгат.