Макроэкономикалык жана социалдык туруктуулукту сактоо, тышкы чакырыктарга туруктуулукту камсыздоо, тышкы экономикалык соккуларды минималдаштыруу үчүн акча-кредит саясатынын бардык инструменттерин жана зарыл ресурстарды пайдалануу максатында Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2022-жылга кризиске каршы иш-чараларынын планы бекитилди.
Бул тууралуу 2023-жылдын 31-январында Кыргыз Республикасынын Президентинин Администрациясынын коллегиясында Кыргыз Республикасынын экономика жана коммерция министри Данияр Амангелдиев билдирди. Анын айтымында, бул план 94%га аткарылган.
Алсак, Кыргыз Республикасынын азык-түлүк коопсуздугун камсыз кылуу жана азык-түлүк товарларына бааларды турукташтыруу максатында: 11 токтом кабыл алынды, 2022-2023-жылдарга негизги азык-түлүккө суроо-талаптын жана сунуштун индикативдик (болжолдуу) баланстары жөнүндө Министрлер Кабинетинин буйругу кабыл алынды.
Айыл чарба өсүмдүктөрүнүн айдоо аянттары кецейтилди. 2022-жылы айдоо аянтына киргизилген жалпы аянт 1228,9 миң гектарды түзүп, 6,4 миң гектарга көбөйгөн.
Сортту алмаштыруу жана жаңыртуу иштерин жүргүзүү үчүн айыл чарба өсүмдүктөрүнүн жогорку түшүмдүү үрөндөрү менен камсыз кылуунун алкагында Россия Федерациясынан айыл чарба өсүмдүктөрүнүн үрөндөрүн сатып алууга мамлекеттик бюджеттен 1,5 миллиард сом бөлүнгөн. Айыл чарба үрөнүнүн жалпы көлөмүнүн бүгүнкү күнгө карата 10,4 тоннасы алынды (130% камсыздалган).
Негизги тамак-аш азыктары боюнча агроазык-түлүк кластердик бирикмелерин түзүү максатында сүт, эт, жашылча, кант жана өсүмдүк майы боюнча 9 агрокластер түзүлгөн. Ыктыярдуу негизде «Сүт, кант, картошка, өсүмдүк майы, буурчак өсүмдүктөрү, тоок жумурткалары, эт, жашылча жана коон, мөмө-жемиштер боюнча агрокластерлер» агро-азык-түлүк кластердик бирикмелерин түзүү жана өнүктүрүү жаатында кызматташуу жөнүндө макулдашууларга кол коюлду.
«Агроөнөр жай комплексин кредиттөө» долбоору жактырылды.
Дыйкандарды жеңилдетилген насыя менен камсыздоо максатында “Агроөнөр жай комплексин насыялоо” долбоору ишке ашырылып, Бюджет, экономикалык жана фискалдык саясат боюнча комитеттин чечими кабыл алынган.
2022-жылы бул долбоорду каржылоого 10,0 млрд сом өлчөмүндө каражат бөлүү пландаштырылган, анын 5,5 млрд сому «Айыл Банк» ААКны, 4,5 млрд сому «РСК Банк» ААКка капиталдаштырууга каралган.
Ирригациялык курулуштарды (каналдарды, курулмаларды, коллектордук жана дренаждык тармактарды) оңдоо жана тазалоо иштери жүргүзүлдү. Мамлекеттик материалдык резервдер дан эгиндерин, кант, күн карама майын жана башкаларды сатып алуунун эсебинен толукталды жана кеңейтилди.
Азык-түлүк запастарын толуктоо максатында айыл чарба өсүмдүктөрүн, минералдык жер семирткичтерди, кумшекерди жана өсүмдүк майын, дизель отунун сатып алууга жана КР ӨКМне караштуу Мамлекеттик материалдык баалуулуктар фондунун материалдык баалуулуктарын эсепке алуудан чыгарууга Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин токтомдору кабыл алынган. Калкты социалдык колдоо жана иш менен камсыз кылуу жаатында:
- 2022-жылдын 1-июнунан тартып мамлекеттик жөлөкпулдардын өлчөмү көбөйтүлгөн:
- "Үй-бүлүгө көмөк" пособиелери - 810 сомдон 1200 сомго чейин (351 774 бала же 107 992 үй-бүлө);
айлык социалдык жөлөкпул (28 639 адам):
I топтогу майыптарга - 2500 сомдон 5500 сомго чейин;
II топтогу майыптарга - 2000 сомдон 3000 сомго чейин;
III топтогу майыптарга - 1500 сомдон 2000 сомго чейин;
ата-энесинен ажыраган балдарга - 2000 сомдон 3000 сомго чейин;
баатыр энелерге - 2500 сомдон 3000 сомго чейин;
- улгайган жарандарга - 1500 сомдон 2000 сомго чейин.
Убактылуу эмгекке жарамсыздыгы, кош бойлуулугу жана төрөт боюнча жөлөкпулдарды берүүнүн тартиби жөнүндө жобого редакциялык өзгөртүүлөр киргизилди; 2022-жылдын 1-июнунан тартып (9,0 миң адам) туруктуу сырттан камкордукка жана көзөмөлгө муктаж бала кезинен I топтогу майыптарга (18 жаштан жогору) жеке жардамчынын кызматына акы төлөө киргизилген.
2022-жылдын 1-октябрынан тарта пенсиянын өлчөмү 50%га жогорулады. Пенсиянын базалык бөлүгү 3170 сом өлчөмүндө белгиленип, пенсиянын камсыздандыруу бөлүктөрүнүн өлчөмү 15%га индексацияланды. Пенсиянын базалык жана камсыздандыруу бөлүктөрүн жогорулатуунун натыйжасында пенсиянын орточо өлчөмү 8080 сомду түздү, бул 133%га жогорулаган учурда орточо пенсиядан жогору, же 1988 сомго.
2022-жылдын 1-апрелинен тартып төмөнкү категориядагы социалдык кызматкерлердин эмгек акысы 30 пайыздан 100 пайызга чейин жогорулатылды:
- мамлекеттик кызматчылардын категориясына кирбеген жана маданият жана маалымат чөйрөсүндөгү мамлекеттик ведомстволук мекемелерде иштеген кызматкерлер»;
- билим берүү системасынын кызматкерлеринин педагогикалык жана айрым категориялары;
- Кыргыз Республикасынын саламаттык сактоо системасынын кызматкерлери;
- калкты социалдык камсыздоо системасынын кызматкерлери;
- маданият, искусство, маалымат жана спорт мекемелеринин кызматкерлери.
Ирригациялык курулуштарды (каналдарды, курулмаларды, коллектордук жана дренаждык тармактарды) оңдоо жана тазалоо иштери жүргүзүлдү. Мамлекеттик материалдык резервдер дан эгиндерин, кант, күн карама майын жана башкаларды сатып алуунун эсебинен толукталды жана кеңейтилди.
Азык-түлүк запастарын толуктоо максатында айыл чарба өсүмдүктөрүн, минералдык жер семирткичтерди, кум шекерди жана өсүмдүк майын, дизель отунун сатып алууга жана Мамлекеттик материалдык баалуулуктар фондунун материалдык баалуулуктарын эсепке алуудан чыгарууга Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин токтомдору кабыл алынган. Кыргыз Республикасынын Өзгөчө кырдаалдар министрлиги ж.б.
Калкты социалдык колдоо жана иш менен камсыз кылуу жаатында:
- 2022-жылдын 1-июнунан тартып мамлекеттик жөлөкпулдардын өлчөмү көбөйтүлгөн:
- "Уй-булого комок" пособиелери - 810 сомдон 1200 сомго чейин (351 774 бала же 107 992 үй-бүлө);
айлык социалдык жөлөкпул (28 639 адам):
I топтогу майыптарга - 2500 сомдон 5500 сомго чейин;
II топтогу майыптарга - 2000 сомдон 3000 сомго чейин;
III топтогу майыптарга - 1500 сомдон 2000 сомго чейин;
ата-энесинен ажыраган балдарга - 2000 сомдон 3000 сомго чейин;
героин энелерге - 2500 сомдон 3000 сомго чейин;
- улгайган жарандарга - 1500 сомдон 2000 сомго чейин.
Убактылуу эмгекке жарамсыздыгы, кош бойлуулугу жана төрөт боюнча жөлөкпулдарды берүүнүн тартиби жөнүндө жобого редакциялык өзгөртүүлөр киргизилди; 2022-жылдын 1-июнунан тартып (9,0 миң адам) туруктуу сырттан камкордукка жана көзөмөлгө муктаж бала кезинен I топтогу майыптарга (18 жаштан жогору) жеке жардамчынын кызматына акы төлөө киргизилген.
2022-жылдын 1-октябрынан тарта пенсиянын өлчөмү 50%га жогорулады. Пенсиянын базалык бөлүгү 3170 сом өлчөмүндө белгиленип, пенсиянын камсыздандыруу бөлүктөрүнүн өлчөмү 15%га индексацияланды. Пенсиянын базалык жана камсыздандыруу бөлүктөрүн жогорулатуунун натыйжасында пенсиянын орточо өлчөмү 8080 сомду түздү, бул 133%га жогорулаган учурда орточо пенсиядан жогору, же 1988 сомго.
2022-жылдын 1-апрелинен тартып төмөнкү категориядагы социалдык кызматкерлердин эмгек акысы 30 пайыздан 100 пайызга чейин жогорулатылды:
- мамлекеттик кызматчылардын категориясына кирбеген жана маданият жана маалымат чөйрөсүндөгү мамлекеттик ведомстволук мекемелерде иштеген кызматкерлер»;
- билим берүү системасынын кызматкерлеринин педагогикалык жана айрым категориялары;
- Кыргыз Республикасынын саламаттык сактоо системасынын кызматкерлери;
- калкты социалдык камсыздоо системасынын кызматкерлери;
- маданият, искусство, маалымат жана спорт мекемелеринин кызматкерлери.
2022-жылдын 1-августунан тарта аскер кызматкерлерин, укук коргоо органдарын жана судьяларды кошпогондо, бюджеттик сектордун кызматкерлеринин, жарандык жана жарандык персоналдардын эмгек акысы жогорулады.
Кыргыз Республикасынын “Менин үйүм 2021-2026” турак жай программасынын алкагында сатылып алынган турак жайларды кредиттөө шарттары кайра каралып чыкты.
Финансылык туруктуулук чөйрөсүндө:
-акча-кредит саясаты жүргүзүлдү жана финансылык туруктуулукту камсыз кылуу боюнча зарыл чаралар көрүлдү;
- республиканын алтын-валюта резервдери импорттун кеминде 4 ай ичинде сунуш кылынган деңгээлде сакталды.
2022-жылдын 20-декабрына карата дүң эл аралык резервдердин көлөмү 2 842,6 млн долларды түздү, бул товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн келечектеги импортунун 4,0 айын жабат.
Ошондой эле алмашуу бюролорунун кызматтарын көрсөткөн чарба жүргүзүүчү субъекттерге, анын ичинде лицензиясы жана уруксаты жок алмашуу операцияларын жүргүзгөн субъектилерге рейддик салык көзөмөлүн системалуу түрдө жүргүзүү максатында жер-жерлерде мобилдик биргелешкен топтор түзүлдү.
Бюджеттик ссудаларды алган субъекттердин финансылык-экономикалык абалын жакшыртууга мамлекеттик колдоо көрсөтүү максатында Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин «Чет өлкөлүк валютадагы бюджеттик ссудалар боюнча карызын эсепке алуунун тартиби жөнүндө» токтому кабыл алынган. 2022-жылдын 1-февралына чейин чет өлкө валютасында иш жүзүндө берилген бюджеттик ссудалар боюнча карыздарды эсепке алуу жолу менен чет өлкө валютасындагы бюджеттик ссудалар боюнча карызды реструктуризациялоону карайт. Улуттук банктын расмий курсу боюнча.
Чет өлкө валютасында бериле турган бюджеттик ссудаларды эсепке алуу 2022-жылдын 1-февралынан тартып кредиттик каражаттарды берүү (которуу) датасына Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын расмий курсу боюнча улуттук валютада эсепке алуу менен жүргүзүлөт (каражаттар, инвентардык ресурстарды чыгаруу, келишимдерди төлөө ж.б. ).
Нефть продуктылары менен үзгүлтүксүз камсыз кылуу максатында күйүүчү-майлоочу материалдарды жана азык-түлүктү ири берүүчүлөрдү чет элдик валюта менен камсыздоо маселеси иштелип чыкты.
Ишкердик субъекттерине салыктык отчетторду берүүгө кошумча убакыт берүүнүн алкагында уюмдарга жана жеке жактарга салык отчетторун тапшыруу мөөнөтү 2022-жылдын 1-июлуна чейин узартылды (жазуу жүзүндөгү арызды бербестен):
- 2022-жылдын 1-январынан 30-майына чейинки отчеттук мезгилдеги салык агенти тарабынан берилген кошумча нарк салыгы боюнча салык отчеттуулугу;
- 2022-жылга мүлк салыгы боюнча маалыматтык эсептөө.
Ишкердик субъекттерин колдоо максатында, салык органдарынын аймактык башкармалыктарына 2023-жылдын 1-январына чейин мамлекеттик органдар тарабынан банкроттук жөнүндө арыздарды берүүнү убактылуу токтотуу бөлүгүндө ишкердик субъекттерине салык милдеттенмелерин аткарууга колдоо көрсөтүү боюнча тапшырмалар берилди.
Ата мекендик өндүрүүчүлөрдү колдоо максатында:
- сатып алуулардын предметине карата интеллектуалдык, автордук же өзгөчө укуктарга ээ болгон даярдоочу ишканадан, даярдоочудан же берүүчүдөн бир булактан сатып алуу ыкмасы менен сатып алууну караган “Мамлекеттик сатып алуулар жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамы кабыл алынган;
- ата мекендик өндүрүүчүлөрдөн сатып алуу зарыл болгон товарлардын тизмеси түзүлдү.
Инвестицияларды тартуунун алкагында инвестициялык долбоорлордун маалымат базасы түзүлдү (анын ичинде финансылык-чарбалык иштин деталдуу эсептөөлөрү жана технологиялык ишке ашыруу методологиясы менен иштелип чыккан бизнес-пландар).
Иштелип чыккан жана бекитилген:
Долбоордун демилгечилери үчүн инвестициялык пландарды иштеп чыгуу боюнча көрсөтмөлөр;
Долбоордун демилгечилерине таратуу үчүн инвестициялык пландын шаблону.
Креативдүү экономика чөйрөсүндө ишкердик субъекттерине дем берүү жана Креативдүү өнөр жай паркынын инвестициялык жагымдуулугун жогорулатуу максатында, Креативдүү өнөр жай паркынын резиденттери үчүн бирдиктүү салыктын ставкаларын төмөндөгүдөй өлчөмдөрдө белгилөө сунушталган мыйзам долбоору иштелип чыкты.
а) 2023 жана 2024-жылдары - 0,5%;
б) 2025 жана 2026-жылдары - 1%;
в) 2027-жылдан баштап - 2%.
Мыйзам долбоорунда ошондой эле IT тармагынын субъекттери үчүн салыктарды бирдиктүү салыктын негизинде төлөөнү жеңилдетилген тариф жана аралыктан каттоо каралган. Компьютердик технологиялар тармагында программалык камсыздоону иштеп чыгуу:
а) 4% - накталай түрдө;
б) 2% - накталай эмес формада (38-пункт).
Республикалык бюджеттин чыгаша бөлүгүн оптималдаштыруу максатында 2022-жылга республикалык бюджеттин чыгаша бөлүгүн оптималдаштыруу боюнча иштер жүргүзүлүп, 2022-жылдын 21-декабрына карата республикалык бюджеттин чыгаша бөлүгүн оптималдаштыруунун көлөмү 15 138,9 млн сомду түздү.
