Буга чейин КР Экономика жана соода министрлиги көмүрдүн баасынын өсүшүн ооздуктоо, 2022/2023-жылдардын күз-кыш мезгилинде калкты өз убагында жана туруктуу көмүр менен камсыз кылуу максатында Кыргыз Республикасы республикасында 2022-жылдын 2-ноябрынан тартып 90 күндүк мөөнөткө көмүрдүн баасын убактылуу мамлекеттик жөнгө салууну киргизген.
Аталган токтом менен Кыргыз Республикасынын ЭКМ алдындагы Монополияга каршы жөнгө салуу кызматы ата мекендик жана импорттук көмүргө болгон бааларды мамлекеттик жөнгө салуу жана контролдоо боюнча чараларды көргөн.
Буга байланыштуу Кызматтын аймактык бөлүмдөрү импорттолуучу көмүргө болгон баалардын максималдуу деңгээлин белгилешти. Ал эми импорттук көмүр республиканын бардык аймактарында сатылбайт, жергиликтүү өндүрүлгөн көмүргө калктын суроо-талабы чоң. Бирок Бишкек шаарында ташылып келген көмүрдүн максималдуу баасы 1 тоннасы 5400 сом. Ысык-Көл облусунда максималдуу баалар аймактарга жараша өзгөрүп турат, ошондуктан Балыкчы шаарында максималдуу баа тоннасына 5700 сом, Каракол шаарында максималдуу баа 8100 сом. Таласта ташылып келген көмүрдүн 1 тоннасына максималдуу баа 8000 сом деп белгиленди.
Министрлик көмүрдү саткан жеке жана юридикалык жактарга карата белгиленген бааларды бузгандыгы үчүн административдик чаралар, башкача айтканда, Кыргыз Республикасынын “Укук бузуулар жөнүндө” кодексине ылайык, мамлекет тарабынан жөнгө салынуучу бааларды ашыкча көрсөтүү колдонулушу мүмкүн экенин эскертет. (социалдык маанидеги товарларга эң жогорку баалар) жеке жактарга эсептик көрсөткүчтүн 30 өлчөмүндө, юридикалык жактарга - 130 эсептик көрсөткүчтүн өлчөмүндө айып салууга алып келет. Ошондой эле ыйгарым укуктуу органдын мыйзамдуу буйругун аткарбагандыгы же талаптагыдай аткарбагандыгы үчүн жеке жактарга 30 эсептик көрсөткүчтүн, юридикалык жактарга 130 эсептик көрсөткүчтүн өлчөмүндө айып салынат.
Ошол эле учурда СМТ рыногунда баанын кескин өсүшү байкалган жок. Бүгүнкү күндө канттын баасы туруктуу, ошондуктан республика боюнча орточо эсеп менен 1 кг кумшекер 87,9 сомдон сатылууда. Кант кызылчасынан өндүрүлгөн кантка «Кайыңды Кант» ААКсынын дүң сатуу баасы 79,8 сом/кг. Кант кызылчасын кайра иштетүү “Кайыңды Кант” АК заводунда иш активдүү жүрүп жатат. Республикада шекердин жетиштүү запастары бар.
Кыргыз Республикасында өсүмдүк майынын баасы төмөндөө тенденциясына ээ: октябрь айында бир литр орточо эсеп менен 154 сомдон сатылса, бүгүнкү күндө орточо баасы 1 литри 153 сомдон сатылууда. Ири берүүчүлөрдүн орточо айлык запасы бар. Соода мекемелери өсүмдүк майын чектөөсүз сатууда.
Күйүүчү-майлоочу майлар рыногунда дизелдик отунга болгон баанын бир аз төмөндөшү байкалып, республика боюнча орточо баа 75,7 сом/л түздү. Нефтетрейдерлердин айтымында, республикада күйүүчү-майлоочу майдын жетиштүү запасы бар. Республика боюнча А-92 үлгүсүндөгү бензиндин орточо баасы 61,5 сом/л. Рыноктогу кырдаалга туруктуу негизде мониторинг жүргүзүлүп, рыноктун катышуучулары менен түшүндүрүү иштери жүргүзүлөт.
Социалдык маанидеги товарларга баа аздыр-көптүр турукташкан, акыркы эки айда шекер, өсүмдүк майы жана ун сыяктуу товарлардын наркы бир аз төмөндөө тенденциясына ээ. Баанын төмөндөшүнө мамлекет тарабынан көрүлгөн бир катар чаралар, атап айтканда, КНСти нөлгө түшүрүү, ошондой эле экспортко тыюу салууну киргизүү таасир эткен. Мындан тышкары, кумшекерди сатуу боюнча өндүрүүчүлөр, импорттоочулар, чекене соода түйүндөрү, ошондой эле ун өндүрүү жана сатуу боюнча Ун тегирменчилер ассоциациясы менен тиешелүү келишимдер түзүлдү. Акыркы келишимдер баалардын абалына оң таасирин тийгизгендиктен, бүгүнкү күндө 1-сорттогу ундун 1 кг 43,5 сомдон сатылып алынышы мүмкүн. Учурда министрлик келерки жылга жогоруда аталган Келишим түзүү маселесинин үстүндө иштеп жатат, анын жыйынтыгында жарандар унду арзан баада сатып алууга мүмкүнчүлүк түзүлөт.