2024-жылдын 12-февралында Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети 2024-жылга социалдык маанилүү азык-түлүк товарларына баалардын өсүү темпин ооздуктоо боюнча Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин иш-чаралар планын бекитүү тууралуу токтом кабыл алды.
Бул План социалдык маанилүү товарларга баанын өсүшүн ооздуктоо, туруктуулукту жана ички рынокту толтурууну камсыз кылуу боюнча комплекстүү иш-чараларды жүргүзүү, ошондой эле 2024-жылы социалдык маанилүү товарлардын ата мекендик өндүрүшүн мамлекеттик колдоо максатында даярдалган.
Социалдык маанидеги товарлардын рыноктору атаандаштыкка жөндөмдүү, мында баа рыноктук механизмдерди эске алуу менен түзүлөт. Бирок, социалдык маанидеги товарларга баалардын туруксуздугу, биринчи кезекте, Кыргыз Республикасынын товар өндүрүүчү өлкөлөрдөн - Казакстандан, Белоруссиядан, Россиядан импорттук көз карандылыгына жана бул өлкөлөрдө баанын өсүшүнө жана курстук айырмачылыктарга байланыштуу болуп саналат.
Баалардын абалын турукташтыруу жана продукциянын тартыштыгын болтурбоо үчүн ЕАЭБ өлкөлөрүндө ички рынокту негизги продукцияга болгон баалардын өсүшүнөн коргоо үчүн Беларуста, Казакстанда жана Россияда бааларды мамлекеттик жөнгө салуу, импортко тыюу салуу/чектөө жана экспорттук алымдар сыяктуу чаралар /белгилүү бир товарлардын экспорту колдонулат, же башка коргоо чаралары колдонулат (субсидиялар, товардык интервенциялар ж.б.).
Биздин республикада да бааларды турукташтырууга жардам берүүчү, мисалы, өсүмдүк майына, унга жана буудайга КНСти нөлгө түшүрүү, айрым товарларды (жем, пияз, минералдык жер семирткичтер жана башкалар) экспорттоого чектөөлөрдү киргизүү боюнча чаралар кабыл алынган.
Мындан тышкары, кумшекер жана ун рыногунда бааны ооздуктоо үчүн рыноктун операторлору (өндүрүүчүлөр, импорттоочулар, чекене соода түйүндөрү) менен келишимдерди түзүү үчүн инструменттер колдонулат.
Бирок, социалдык маанидеги товарларга баалардын өсүү темптерин кармап туруу үчүн натыйжалуу механизмди калыптандыруу үчүн социалдык маанидеги товарларды кайра иштетүүчү ишкананы же агроөнөр жайлык кластерди түзүүгө багытталган иш-чараларды жүргүзүү зарыл. чийки затты өндүрүүдөн баштап даяр продукцияны сатууга чейинки бүт процессти камтыйт.
Социалдык маанидеги товарлардын экспортун өнүктүрүү, Кыргыз Республикасынан социалдык маанидеги товарларды экспорттоо чөйрөсүндө координациялоону жана эффективдүүлүктү өркүндөтүү үчүн жеткирүүлөрдү координациялоо жана контролдоо үчүн жооптуу Бирдиктүү операторду түзүү сунушталууда. Бул экспорттук процессти жөнөкөйлөштүрөт жана стандартташтырат, жалпы соода шарттарын жана макулдашууларды аныктайт, баа саясатында жана социалдык маанилүү товарлардын көлөмүндө ырааттуулукту камсыз кылат.
