Жогорку Кеңештин Экономикалык жана фискалдык саясат боюнча комитетинин жыйынында Жогорку Кеңештин депутаты Султанбай Айжигитов ведомство өзүнө жүктөлгөн милдеттерди аткара албай жатканын эске алып, Экономика жана коммерция министрлигине сын айтты.
Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министрлиги өлкөнүн социалдык-экономикалык өнүгүү көрсөткүчтөрүн турукташтыруу жана жакшыртуу боюнча көрүлүп жаткан иш-чаралардын сапаты жана өз убагында жүргүзүлүшү жөнүндө коомчулукка маалымат берүүнү зарыл деп эсептейт.
Үстүбүздөгү жылдын 11 айында өлкөнүн ички дүң продуктусу 1 триллион 72,6 миллиард сомду түзүп, реалдуу өсүү темпи 4,4%ды түзүп, Кумтөрдү эсепке албаганда ИДП 6,7%га өстү.
Дээрлик бардык абройлуу эл аралык каржы институттары Кыргызстанда жүргүзүлүп жаткан реформалар жана экономикалык саясаттын натыйжалары боюнча оң пикирлерин айтышууда.
Евразия өнүктүрүү банкы (ЕӨБ) “Кыргызстандын экономикасы туруктуу, инфляциянын деңгээли төмөндөдү” деп белгиленген аналитикалык макроэкономикалык баяндамасын жарыялады.
ЕӨБ ошондой эле экономикалык өсүштүн ылдамдагандыгын жана инвестициялык активдүүлүктүн жогорулагандыгын белгиледи, мисалы, курулуш тармагында байкаларлык өсүш байкалган.
Мындан тышкары, Кыргызстанда инфляциянын деңгээли бир топ азайганы байкалууда. Белгилүү болгондой, инфляция 10-12% деңгээлинде болжолдонгон. Учурда республикада жалпысынан инфляциялык фон басаңдоодо, бул айрым азык-түлүк товарларына баанын өсүшүнүн басаңдашы менен шартталган.
Улуттук статистикалык комитеттин маалыматы боюнча, инфляция 2022-жылдагы 14,7%дан 11 айда 6,9%га чейин төмөндөгөн.
Бүгүнкү күндө азык-түлүк рыногунда бааларды турукташтырууга көмөктөшүүчү товарлардын жетиштүү саны бар экендигин баса белгилей кетүү керек. Унга жана андан жасалган азык-түлүктөргө баалардын өсүшүн чектөө боюнча Министрлер кабинети киргизген кошумча чаралар бир катар социалдык маанилүү товарлардын наркына жакшы таасирин тийгизди.
Эл аралык Валюта Фонду (ЭВФ) Кыргызстандын экономикасы 2022-жылы жакшы көрсөткүчтөргө ээ болуп, 6,3% га өскөнүн, татаал регионалдык шарттардын терс таасирине карабастан, 2023-жылы дагы күчтүү өсүш көрсөтөөрүн белгиледи.
Салыктык түшүүлөр көбөйүп, мамлекеттик карыз ИДПнын 49% чейин кыскарды. Күчтүү кирешелер жана мамлекеттик карыздын төмөндөшү терс тышкы таасирлерге каршы туруу үчүн кошумча фискалдык буферлерди түзөт.
ЭВФ ошондой эле “Кыргыз Республикасынын экономикасы 2022-жылы жакшы көрсөткүчкө ээ болуп, 6,3% өсүү темпи менен 2013-жылдан берки эң жогорку көрсөткүчкө жетишти” деп белгилейт. Ошентип, республиканын Министрлер Кабинетинин фискалдык саясатынын туура багыты жогору бааланат.
Салыктык түшүүлөр көбөйүп, мамлекеттик карыз ИДПнын 49% чейин кыскарды. Күчтүү кирешелер жана мамлекеттик карыздын төмөндөшү терс тышкы таасирлерге каршы туруу үчүн кошумча фискалдык буферлерди түзөт.
Мындан тышкары, ЭВФ салыктык башкарууну санариптештирүү аракеттерине оң баасын берип, «Кыргызстанда салык төлөөнү олуттуу түрдө күчөттү, бул кирешелердин түшүүсүн көбөйттү» деп баса белгиледи.
Консолидацияланган бюджет күчтүү өсүштү көрсөтөт. Мисалы, 2011-жылы бюджеттин кирешеси 28 миллиард сомго гана жеткен. Калган жылдары кирешенин өсүшү орто эсеп менен 15 миллиард сомго гана белгиленген.
2023-жылы кирешелер 386 миллиард сомду түзөрү күтүлүүдө, анын ичинен салык кызматы 183,5 миллиард сом, ал эми бажы кызматы 107 миллиард сомду белгиленген пландан ашыкча жыйнады, ал эми бажы тарыхында биринчи жолу. 100 миллиард сомго өлкөнүн жыйноо көрсөткүчүнөн ашты.
Бюджеттин киреше бөлүгүн көбөйтүү жана көмүскө экономиканын үлүшүн азайтуу максатында ЭСФ, ЭТТН жана ККM киргизүү боюнча учурдагы фискалдык саясат улантылат.
ЭВФ тастыктагандай, бул фискалдык инструменттердин киргизилиши экономиканын ачык-айкындуулугу үчүн маанилүү стимул болуп санала тургандыгы кубандырат, бул контрабанда жана контрафакттык продукциянын көлөмүн кескин кыскартууга өбөлгө түзөт.
Учурдагы кырдаалга таянып, Европа өнүктүрүү жана реконструкция банкы менен Дүйнөлүк банк Кыргызстан экономикалык өсүштүн жогорку темптерин – 4%дан 7%га чейин сактайт деп болжолдоодо.
Жогорудагы баалар жана маалыматтар Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министрлиги өзүнө жүктөлгөн милдеттерди жана милдеттерди, анын ичинде өлкөнүн калкынын бакубаттуулугун жогорулатуу жана башка социалдык-экономикалык көрсөткүчтөрдү толук аткарып жатканын ишенимдүү айтууга мүмкүндүк берет.
Жалпысынан Кыргыз Республикасынын Конституциясына ылайык, Президент мамлекет башчысы жана Кыргыз Республикасынын аткаруу бийлигин жетектеген эң жогорку кызмат адамы катары өлкөнүн өнүгүүсүн стратегиялык башкарууну жана пландаштырууну, ал эми бул стратегиянын аткаруучусу Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети болуп саналат.
Ал эми Министрлер Кабинетинин мүчөсү катары Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министрлигине экономикалык болжолдоо, экономиканы өнүктүрүү жана салык чөйрөсүндө бирдиктүү мамлекеттик саясатты иштеп чыгуу жана ишке ашыруу милдети жүктөлгөн.
Ошону менен бирге, азыр өлкөгө жана калкка экономикалык эксперименттерди жүргүзүүнүн мезгили эмес экендигин баса белгилей кетүү керек, ушуга байланыштуу Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министрлигинин иш-аракети өлкө Президенти С.Жапаровдун тапшырмаларын сапаттуу жана өз убагында аткаруунун алкагында жүргүзүлүүдө.
