2023-жылдын 4-декабрынан 8-декабрына чейин Швейцариянын Женева шаарында Бириккен Улуттар Уюмунун Соода жана Өнүгүү боюнча Конференциясы (ЮНКТАД) тарабынан Швейцариянын Өкмөтүнүн колдоосу менен “Бардык өнөктөштөр үчүн eTrade” программасы жана башка эл аралык уюмдар менен уюштурулган “Электрондук жумалык 2023” болуп өттү.
Бул иш-чара 2016-жылдан бери “Электрондук соода жумалыгы” аталышында жыл сайын өткөрүлүүчү иш-чара. Өнүгүп жаткан глобалдык санариптик ландшафттын бардык аспектилерин камтуу үчүн “Электрондук жумалык 2023” деп аталды.
ЮНКТАД-2023 “Санариптик экономиканын келечегин калыптандыруу” темасы менен улуттук, аймактык жана глобалдык деңгээлде инклюзивдүү жана туруктуу санариптештирүүгө жетишүү үчүн чечилиши керек болгон саясаттын негизги багыттарын изилдеген 150дөн ашык сессияны камтыды.
Санариптик жана туруктуу сооданы жеңилдетүү боюнча БУУнун Глобалдык изилдөөсүнө арналган панелдик сессиялардын биринде КР Экономика жана коммерция министрлигинин ДСУ маселелери боюнча өкүлчүлүгүнүн жетекчиси Нурбек Максутов баяндамачы катары сөз сүйлөдү.
Бул изилдөө 161 өлкөнү жана ДСУнун сооданы жеңилдетүү келишимине жана кагазсыз соодага байланыштуу 60 чараларды камтыйт. Ошол эле учурда, баяндамачылардын айтымында, изилдөөнүн жыйынтыгында Глобалдык баяндама жана беш региондук отчет түзүлүп, саясатчыларга сооданы 2030-жылга чейин күн тартибин ишке ашыруунун негизги каражаты катары колдонуу үчүн маанилүү маалымат менен камсыз болду.
Атап айтканда, Н.Максутов ДСУнун Сооданы жеңилдетүү боюнча Макулдашуусун ишке ашыруунун алкагында Кыргыз Республикасынын соода жол-жоболорун жөнөкөйлөтүү боюнча реформаларды жүргүзүү тажрыйбасы менентең бөлүштү.
Өз сөзүндө ал БУУ ЕЭК аймагындагы өлкөлөрдүн БСУнун Соодага көмөктөшүү келишимин ийгиликтүү ишке ашырууга багытталган аракеттерин колдоодо БУУ/CEFACTтин маанилүү ролун баса белгиледи.
Санариптик жана туруктуу соодага көмөк көрсөтүү боюнча БУУнун Глобалдык изилдөөсүнүн маалыматтарына таянуу менен Н.Максүтов Кыргыз Республикасы 2017-2021-жылдарга сооданы жеңилдетүү боюнча иш-чараларды ишке ашырууда олуттуу ийгиликтерге жетишкенин, анда 2021-жылдагы Изилдөөгө ылайык, сооданы жеңилдетүү боюнча баллга жеткенин белгиледи. 2019-жылдагы 35,56%дан 2021-жылы 69,89%га чейин дээрлик эки эсеге өстү.
Ал ошондой эле Сооданы жеңилдетүү боюнча Макулдашууну ратификациялоодон кийин орун алган маанилүү жагдайларга токтолуп, Сооданы жеңилдетүү боюнча Улуттук кеңешти түзүү, 2021-2025-жылдарга сооданы жеңилдетүү боюнча Жол картасын ишке ашыруунун жүрүшү жөнүндө маалымат берди. БУУ ЕЭКтин колдоосу, КЭУ караштуу экономика улуттук изилдөө университетинин соода процедураларын жөнөкөйлөтүү боюнча компетенция борборунун ишмердүүлүгү, убакытты жана ресурсту кыскартуу аркылуу чакан жана орто бизнеске колдоо көрсөтүүгө багытталган Маалыматтык соода порталынын иштеши чыгымдар жана чек ара соодасындагы административдик тоскоолдуктарды жоюу ж.б. маселелерге токтолду.
Кыргыз Республикасынын Бажы жол-жоболорун жөнөкөйлөтүү боюнча Киото конвенциясына, Азия-Тынч океан чөлкөмүндө чек арадагы кагазсыз сооданы жеңилдетүү боюнча алкактык макулдашууга кошулгандыгын белгиледи. Ошентип, Бажы жол-жоболорун жөнөкөйлөтүү боюнча Киото конвенциясына кошулуу бажы секторунда зарыл реформаларды жүргүзүү үчүн шарттарды түздү, анткени Конвенцияда баяндалган принциптер төмөнкүлөрдү камсыз кылууга багытталган:
- бажы жол-жоболорун жана практикасын дайыма өркүндөтүү, алардын натыйжалуулугун жана натыйжалуулугун жогорулатуу;
- бажы жол-жоболорун жана практикасын алдын ала жана ырааттуу колдонуу;
- кызыкдар тараптарды бажылык жөнгө салуу боюнча мыйзамдар чөйрөсүндө бардык зарыл маалыматтар менен камсыз кылуу;
- тобокелдиктерди башкарууга негизделген контроль сыяктуу заманбап ыкмаларды колдонуу жана маалыматтык технологияларды максималдуу практикалык колдонуу;
- бардык зарыл учурларда башка мамлекеттик органдар, башка бажы администрациялары жана соода жамааттары менен өз ара аракеттенүү;
- тиешелүү эл аралык стандарттарга шайкештик.
Бул панелдик сессияга ошондой эле БУУнун ЕЭК Экономикалык Кызматташтык жана Соода бөлүмүнүн директору Элизабет Тюрк айым, Азия жана Тынч океан боюнча Экономикалык жана Социалдык Комиссиянын директору Рупа Чанда айым, Азия жана Тынч океан үчүн Экономикалык жана Социалдык Комиссиянын Соода саясаты жана көмөктөшүү бөлүмүнүн жетекчиси Иан Дувал мырза, ЮНКТАДдын Соода логистика бөлүмүнүн башчысы Ян Хоффман баяндамачы катары катышты.
Жалпысынан, бул сессиянын максаты санариптик сооданы жана электрондук коммерцияны жеңилдетүү чараларындагы прогресске жана боштуктарга көңүл буруп, 2023-жылга Обзордун жыйынтыктарын көрсөтүү болду.
Электрондук жумалык-2023 кызыкдар тараптарга эч кимди артта калтырбай жана эч кимди түйүндө калтырбай, өнүгүп келе жаткан санариптик экономиканы чындап көбүрөөк инклюзивдик кылууну камсыз кылуунун потенциалдуу жолдорун талкуулоо үчүн уникалдуу платформаны камсыз кылды.
Бир жумага созулган иш-чарага 130 өлкөдөн өкмөттөрдөн, бизнестен, эл аралык уюмдардан, өнүктүрүү банктарынан, илимий чөйрөдөн жана жарандык коомдон 3000ден ашык өкүл чогулду.
