2023-жылдын 11-октябрында Жалал-Абад шаарында “Кыргызстан менен Россиянын өнөр жай кызматташтыгы” 10-кыргыз-орус аймактар аралык конференциясынын пленардык жыйыны өтүүдө.
Өз сөзүндө КР Экономика жана коммерция министри Данияр Амангелдиев мамлекет тарабынан жүргүзүлүп жаткан өнөр жай саясаты жөнүндө белгилеп өттү. Бүгүн өлкөнүн өнөр жай борборлорунун бири болгон Жалал-Абад облусунда онунчу мааракелик кыргыз-орус аймактар аралык конференциясы өтүүдө. Бул жерде Кыргыз Республикасынын энергетика тармагынын флагманы – Токтогул ГЭСинин каскады, көп сандагы тоо-кен жана алтын иштетүүчү ишканалар жана ири мунай жана газ өндүрүү комплекси – “Кыргызнефтегаз” ААК жана “Кыргызпетролеумкомпания” ЖАК жайгащкан.
Соода-экономикалык жана инвестициялык мамилелер абдан динамикалуу өнүгүп жатат, бүгүнкү күндө Россия Федерациясы Кыргызстандын экономикасынын салттуу жана туруктуу соода-экономикалык өнөктөшү бойдон калууда, соода жүгүртүүнүн көлөмү боюнча Кытайдан кийинки экинчи орунду ээлейт. 2018-2022-жылдарга Россия Федерациясы менен өз ара сооданын көлөмү эки эсеге өскөн. Статистика боюнча 2022-жылы Кыргыз Республикасы менен Россия Федерациясынын ортосундагы соода жүгүртүү 50,8%га өстү.
Дүйнөлүк өзгөрүүлөргө карабастан, Кыргызстан көрүлгөн чаралардын аркасында акыркы үч жылда өндүрүш көлөмүн 1,5 эсеге көбөйдү. Бүгүнкү күндө Кыргызстанда түрдүү тармактарда: өнөр жай, энергетика, каржы, электрондук коммерция боюнча көптөгөн биргелешкен кыргыз-орус долбоорлору ишке ашырылууда.
Орус-кыргыз өнүктүрүү фонду чоң ийгиликтерге жетишти, ал өнөр жайдын ар кандай чөйрөлөрүндө россиялык компонент менен 73 миллион долларга жакын суммадагы көптөгөн долбоорлорду каржылады. Фонддун ишинин ийгилигине карап, ошондой эле андан ары каржылоо потенциалын көрүү менен Фонддун уставдык капиталын көбөйтүү зарылчылыгы келип чыгууда. Өнөр жай боюнча кыргыз-орус жумушчу тобунун алкагында биздин өлкөлөр ортосунда кызматташуу долбоорлору боюнча жигердүү иштер жүрүп жатат, - деп баса белгиледи министр.
Мындан тышкары, министрдин айтымында, биздин өнөктөш өлкөлөр менен кызматташууну мындан ары өнүктүрүү жана бекемдөө пландалууда. Ири өнөр жай долбоорлорун ишке ашыруу үчүн Министрлер Кабинети «Кыргызиндустрия» мамлекеттик холдингинин ишин түздү жана ийгиликтүү негиздеди, ал өзүнүн кыска мөөнөткө иштегенине карабастан, өз натыйжаларын көрсөттү.
Өлкөдө жеке жана мамлекеттик секторлор үчүн автомобилдерди жана атайын жабдууларды, электр приборлорун, коммутациялык жана сервердик жабдууларды, керектөөчү жабдууларды ири көлөмдө жыйноо активдүү өнүгүп жатат.
Биз өндүрүштүк кооперацияны эмгекти бөлүштүрүү, адистештирүү, иштеп жаткан өндүрүштүк жана технологиялык кубаттуулуктарды сарамжалдуу пайдалануу жана ресурстардын бардык түрлөрүн пайдаланууну оптималдаштыруу аркылуу өндүрүштүн жогорку натыйжалуулугуна жетишүүгө мүмкүндүк берүүчү курал катары карайбыз», - деди министр.
Министр андан ары белгилегендей, учурда өнөр жай өндүрүшүн колдоо бир нече багыттар боюнча – инвестицияны коргоодон тартып маалымат, кадрдык жана локалдаштыруу саясатына чейин комплекстүү чаралардын айланасында жүрүп жатат. Атайын инвестициялык контракттардын механизмдери, өнөр жайды өнүктүрүү фонддору, өнөр жайга жеке инвестицияларды тартууга багытталган көмөкчү колдоо чаралары түзүлдү жана ишке ашырылды, экспортту колдоо инфраструктурасы түзүлдү.
Кыргызстан мунай-химия тармагындагы долбоорлордо технологиялар жана тажрыйба алмашуу, биргелешкен өндүрүштөрдү уюштуруу жана көбүрөөк жумуш орундарын түзүү боюнча иштөөгө даяр. Жылына 300 миң тоннага жакын чийки мунай өндүрүлөт. Нефтини кайра иштетүүнүн эффективдүүлүгү чыгарылган продукциянын 40-50% түзөт. Ошого жараша чийки мунай продуктыларын чыгаруу боюнча иштеп жаткан заводдорду модернизациялоонун жана уюштуруунун зор зарылдыгы бар.
Министр Д.Амангелдиев ошондой эле жылына 200 миллион доллардан ашык суммадагы фармацевтикалык продукцияны керектөө, анын ичинен дары-дармектердин 97% импорттук каражаттар тууралуу маалымат берди. Ошондуктан, импортту алмаштыруучу жана инновациялык дары-дармектерди иштеп чыгуу жана өндүрүшкө киргизүү боюнча кызматташуу зарыл.
Жыйынтыктап жатып, министр иштеп жаткан чийки зат базасы жана бизнес жүргүзүү үчүн түзүлгөн экономикалык шарттар биздин өлкөлөр үчүн нефтехимия, машина куруу, металл иштетүү, электроника, текстиль жана тигүү сыяктуу тармактарда өнөр жай кооперациясынын өнөр жай, курулуш материалдарын өндүрүү, бөтөлкөдөгү суу жана фармацевтика ж.б. жаңы мүмкүнчүлүктөрүн ачып жатканын белгиледи.
Бул аймактар экономиканын өсүшүнө багытталган эң маанилүү долбоорлорду мүмкүн болушунча тезирээк ишке ашырууга ресурстарды топтоо үчүн тандалып алынган. Эгерде өз ара макулдашуу болсо, биздин күч-аракетибиз ресурстарга көбөйтүлүп, өнүгүүнүн бардык максаттарына жетишүүгө мүмкүндүк берет.
Кыргызстанда мындай долбоорлорду ишке ашыруу үчүн бардык өбөлгөлөр бар: жетиштүү квалификациялуу жаштар, арзан электр энергиясы жана жаңы өндүрүштү тез жайылтуу үчүн колдонула турган чоң көлөмдөгү бош мейкиндик, бизнес үчүн ачык-айкын жана адилеттүү либералдуу жана айкын мыйзамдар.
Чыгышта дүйнөлүк экономиканын жаңы уюлдарынын жигердүү өнүгүүсү кызматташуунун түрдүү чөйрөлөрүндөгү эки тараптуу мамилелерибизге түрткү берет деп күтөбүз», - деп жыйынтыктады Д.Амангелдиев.
Ошондой эле 10-кыргыз-орус аймактар аралык конференциянын алкагында эки тараптуу келишимдерге кол коюу, панелдик жана B2B сессиялары өтөт.
