«Жеке адамдардын мүлкүн ыктыярдуу легалдаштыруу жана мунапыс берүү жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын долбоорунун милдеттери мүлктү жана кирешелерди мыйзамдуу экономикалык жүгүртүүгө тартуу, ыктыярдуу декларацияланган активдердин кол тийбестигинин кепилдиктерин, катышуучу адамдардын кол тийбестигинин кепилдиктерин белгилөө, мүлктү ыктыярдуу легалдаштыруу жана мунапыс берүү процесси, ошондой эле ыктыярдуу декларациялоо процессинин сырын сактоо болуп саналат.
Активдерди ыктыярдуу легалдаштыруу жана мунапыс берүү көмүскө активдердин бир бөлүгүн мыйзамдуу жүгүртүүгө киргизүүгө мүмкүндүк берет, натыйжада мыйзамдуу экономикалык активдүүлүктүн өсүшүнө шарт түзөт. Улуттук статистикалык комитеттин маалыматы боюнча көмүскө экономика республиканын ИДПсынын 21%ын түзөт, расмий эмес маалыматтар боюнча көмүскө экономика республиканын ИДПсынын 40%ын түзөт. Ушуга байланыштуу жеке жактардын мүлкүн ыктыярдуу түрдө легалдаштыруу жана мунапыс берүү жалпы декларацияга өтүүгө даярдык көрүү этабынын бир бөлүгү болуп эсептелет.
Ушул Мыйзам декларант тарабынан 2023-жылдын 1-январына чейин алынган декларациялоо объекттерине (мүлктөрүнө) жайылтылат. Жеке адамдардын мүлкүн ыктыярдуу легалдаштыруу жана мунапыс берүү жол-жоболоруна карата мындай мамиле көпчүлүк жарандардын салыктык милдеттенмелерин аткара электиги жана так аткарбай жаткандыгы менен түшүндүрүлөт. Мындай кырдаалда кирешелердин чыгашаларга дал келүүсүн бир эле учурда көзөмөлдөө жана мүлктүк абалынын өзгөрүшүн салыштыруу менен жалпы декларацияга өтүү өлкөнүн жалпы салык төлөө мөөнөтүнө жеткендигинин далили болот.
Ошондуктан мыйзам долбоору буларга багытталган:
- жалпы салык декларациясын даярдоо;
- ыктыярдуу декларациялоо жолу менен легалдаштыруунун укуктук механизмин түзүү;
- активдердин сакталышынын жана куугунтуктан коргоонун кепилдиктерин камсыз кылуу;
- республиканын экономикасына ички жана тышкы инвестицияларды көбөйтүү;
- көмүскө экономиканын үлүшүн кыскартуу.
Ошону менен бирге, ушул Мыйзамдын жоболору адамга жана жеке менчикке каршы кылмыш жасаган адамдарга, издөөдө жүргөн адамдардын улуттук жана эл аралык тизмесине жана санкциялык тизмеге киргизилген адамдарга жайылтылбай тургандыгын белгилей кетүү керек.
Ушул Мыйзам күчүнө киргенге чейин жеке адамдар тарабынан алардын мүлктүк абалын жана кирешелерин тастыктоо үчүн ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдарга берилген бардык декларацияларды жок кылуу жеке адамга мамлекеттик кепилдиктерди берүү чарасы болуп саналат, бул "Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын натыйжалуу ишке ашыруу үчүн" жеке адамдардын мүлкүн ыктыярдуу легалдаштыруу жана мунапыс берүү". Белгилей кетсек, бул чара бир гана жолу жүргүзүлөт жана туруктуу эмес. Көмүскө активдерди калктын жалпы декларациясынын (Бирдиктүү салык декларациясын берүү) алкагында андан ары декларациялоо үчүн мыйзамдуу жүгүртүүгө киргизүү милдети турат.
Мүлктөрдү ыктыярдуу декларациялоонун мөөнөтү "Жеке адамдардын мүлкүн ыктыярдуу легалдаштыруу жана мунапыс берүү жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы күчүнө киргенден кийин 12 айды түзөт.
Декларация чегинен ашкан учурда (кирешенин жалпы суммасы жана мүлктүн наркы 100 000 000 сомдон ашкан) декларант мамлекетке 1 000 000 (бир миллион) сом өлчөмүндө декларациялык төлөм төлөйт.
Мыйзам төмөнкү мамлекеттик кепилдиктерди карайт:
- легалдаштыруу кампаниясын жүргүзүүдө декларантка активдерди сатып алуу, пайдалануу же тескөө булактарына текшерүү жүргүзүүгө тыюу салынат;
- декларанттар, ошондой эле активдердин номиналдык ээлери төмөнкүлөрдөн бошотулат:
- жазык жоопкерчилигинен
- бузуулар жөнүндө кодекске ылайык жоопкерчиликтен
- дисциплинардык жоопкерчиликтен
- салык, бажы жана башка төлөмдөрдү төлөөдөн
- атайын декларацияда камтылган маалыматтар кылмыш ишин козгоо үчүн пайдаланылышы мүмкүн эмес;
- ушул Мыйзам күчүнө киргенге чейин жеке адамдар өздөрүнүн мүлктүк абалын жана кирешелерин тастыктоо үчүн ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдарга берген бардык декларацияларды толук жок кылуу.
“Жеке адамдардын мүлкүн ыктыярдуу түрдө легалдаштыруу жана мунапыс берүү жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамын ишке ашыруу максатында Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2023-жылдын 17-июлундагы No 364 “Атайын декларацияны берүүнүн тартиби жөнүндө” токтому кабыл алынган.
Бул токтом бекитилди:
- активдердин атайын декларациясын толтуруу жана күбөлөндүрүү тартиби;
- активдер жөнүндө атайын декларациянын формасы;
- активдер боюнча атайын декларациялардын реестрин жүргүзүүнүн тартиби;
- активдер боюнча атайын декларациялардын реестринин формасы.
