2023-жылдын январь-июнь айларында ички дүң продукциянын көлөмү (мындан ары – ИДП) 453,4 млрд сомду түзүп, реалдуу өсүү темпи 103,9%ды (2022-жылдын январь-июнунда – 105,2%) түздү. ИДПнын дефлятору 116,2% деңгээлинде болду.

Экономиканын өсүшү экономиканын бардык тармактары тарабынан камсыз кылынды: өнөр жайда өндүрүштүн көлөмү 0,5%га, айыл чарбасында 2,5%ке, курулушта 11,2%га, тейлөө тармагында 4,7%ке өстү.

Экономикада пайда болгон тенденциялардын эсебинен номиналдык ИДПнын түзүмүндө товарларды өндүрүүчү тармактардын үлүшү 26,9%ды, кызмат көрсөтүүчү тармактардын үлүшү 53,3%ды түздү.

Өнөр жай. 2023-жылдын январь-июнь айларында өнөр жай ишканалары тарабынан 207,0 млрд сомдук продукция өндүрүлүп, 2022-жылдын тийиштүү мезгилине салыштырмалуу өндүрүштүн көлөмү 0,5%га өскөн (2022-жылдын январь-июнь айларында – 114,8%).

Өнөр жай өндүрүшүнөн ИДПны түзүүгө оң салым 0,1 пайыздык пункт деңгээлинде бааланат. ИДП өндүрүшүнүн түзүмүндө өнөр жайдын үлүшү 15,9%ды түздү.

2022-жылдын январь-июнь айларына салыштырмалуу өнөр жай өндүрүшүнүн өсүшү текстиль өндүрүшүнүн, кийим-кече жана бут кийим, булгаары жана булгаарыдан жасалган буюмдарды (38,5 пайызга), фармацевтика продукциясын (26,4 пайызга), химиялык продукцияны (22,0%ке, ) өндүрүүнүн көлөмүнүн өсүшү менен камсыз кылынды. Жыгач жана кагаз буюмдары, полиграфия иши (19,8%ке), резина, пластмасса буюмдары жана курулуш материалдары (16,9%ке), тамак-аш азыктары (анын ичинде суусундуктар) жана тамеки буюмдары (10,0%ке), ошондой эле кен казып алуу тармагындагыдай эле (6,1%га).

Муну менен бирге, негизги металлдарды (9,0 пайызга) жана мунай продуктуларын (3,0 пайызга) өндүрүүнүн кыскарышы байкалган.

Электр энергиясын, газды жана буу менен камсыз кылуунун төмөндөшү газ өндүрүүнүн жана газ түрүндөгү отунду бөлүштүрүүнүн (1,5%га) төмөндөшү менен шартталган.

Суу менен камсыз кылуунун, тазалоонун, калдыктарды кайра иштетүүнүн жана экинчилик сырьену өндүрүүнүн көлөмүнүн кыскарышы калдыктарды жыйноонун, кайра иштетүүнүн жана жок кылуунун жана экинчилик сырьену өндүрүүнүн (48,6%га) кыскарышына байланыштуу болот.

Айыл чарба. 2023-жылдын январь-июнь айларында айыл чарбасынын дүң продукциясы 101,7 миллиард сомдук продукция өндүрүлгөн. 2022-жылдын тийиштүү мезгилине салыштырмалуу реалдуу өсүү темпи 102,5% түздү. 2022-жылдын январь-июнь айларына салыштырганда айыл чарбасынын дүң продукциясынын өсүшү мөмө-жемиштерди 65,5%га, жашылчаларды 12,1%га жана картошканы 7,7%га көбөйтүүнүн эсебинен өсүмдүк өстүрүүнүн 5,0%га өсүшү менен камсыз кылынды. 

Айыл чарба өндүрүшүнөн ИДПны түзүүгө салым 0,2 пайыздык пункт деңгээлинде бааланат. ИДП өндүрүшүнүн түзүмүндө айыл чарбасынын үлүшү 6,8%ды түздү.

Курулуш. 2023-жылдын январь-июнь айларынын жыйынтыгы боюнча каржылоонун бардык булактарынан негизги капиталга инвестициялардын көлөмү 47,8 млрд сомду түзүп, 10,4%га өстү.

2022-жылдын январь-июнь айларына салыштырмалуу негизги капиталга инвестициялардын көлөмүнүн өсүшү каржылоонун ички булактарынын 16,3%га өсүшү менен камсыз кылынды, ал эми тышкы булактардын көлөмү, тескерисинче, 14,7%га кыскарды.

Негизги капиталга инвестициялардын өсүшү дүң жана чекене соода объектилерин, мейманканаларды жана ресторандарды, калкты ден соолукту чыңдоо жана социалдык жактан тейлөө, искусство, оюн-зоок жана эс алуу, турак жай курулушун кошпогондо, көпчүлүк иш-чараларда белгиленген.

Инвестициялардын негизги көлөмү (алардын жалпы көлөмүнүн 79%ке жакыны) тоо-кен объектилерин курууга, электр энергиясы, газ, буу жана кондициялоо менен камсыздоо, транспорттук ишмердүүлүккө жана товарларды сактоого, билим берүүгө, ошондой эле турак жай курулушуна багытталган. 

Экономиканы капиталдаштыруунун көлөмүнүн негизинде 2023-жылдын январь-июнь айларында курулуштун дүң продукциясынын жалпы көлөмү 49,4 млрд сомду түзүп, 11,2%га өстү (2022-жылдын январь-июнунда 2,7%га өскөн).

Курулуш секторунан ИДПны түзүүгө салым 0,5 пайыздык пункт деңгээлинде бааланат. ИДП өндүрүшүнүн түзүмүндө курулуштун үлүшү 4,2%ды түздү.

Кызмат көрсөтүү сектору. 2023-жылдын январь-июнь айларында тейлөө тармагынын дүң продукциясынын көлөмү 2022-жылдын тийиштүү мезгилине салыштырмалуу 5,5%га өсүп, 363,7 млрд сомду түздү.

Экономиканын кызмат көрсөтүүчү тармактарынын түзүмүндө эң чоң үлүштү дүң жана чекене соода - 26,6%, транспорттук кызмат көрсөтүүлөр - 10,2% ээлейт.

Дүң жана чекене сооданын дүң продукциясынын көлөмү; автомобилдерди жана мотоциклдерди оңдоо 96,7 млрд сомду түзүп, өсүү темпи 112,9%ды түздү. 2022-жылдын январь-июнь айларына салыштырмалуу дүң жана чекене сооданын, автомобилдерди жана мотоциклдерди оңдоонун көлөмүнүн өсүшү чекене сооданын - 7,2%га жана дүңүнөн - 31,0%га өсүшү менен шартталган. Транспорттук иш жана товарларды сактоо боюнча кызмат көрсөтүүлөрдүн көлөмү 6,4%га өстү.

Кызмат көрсөтүү чөйрөсүнөн ИДПны түзүүгө салым эң чоң болуп саналат жана 2,5 пайыздык пункт деңгээлинде бааланат жана ИДП өндүрүшүнүн түзүмүндөгү үлүшү 53,3%ды түздү.

Инфляциянын деңгээлин мүнөздөгөн керектөө бааларынын индекси 105,1%ды түздү (2023-жылдын январь-июнь айлары өткөн жылдын декабрына салыштырмалуу). Инфляциянын орточо жылдык деңгээли (2023-жылдын январь-июнь айлары 2022-жылдын январь-июнуна карата) 112,7%ды түздү.

Алкоголдук ичимдиктерге жана тамеки буюмдарына баа 7,7%га, азык-түлүк эмес товарларга - 6,4%га, тамак-аш азыктарына жана алкоголсуз суусундуктарга - 3,6%га, калкка көрсөтүлгөн кызмат көрсөтүүлөргө тарифтер 5,8%га жогорулаган.

Бул мезгилде эң чоң өсүш картошкага - 1,5 эсеге, күрүчкө - 27,3%га, жашылчаларга - 18,3%га, жаңы мөмө-жемиштерге - 10,9%га, кондитердик азыктарга - 7,7%га, балыкка - 7,0%га, алкоголсуз суусундуктарга - 4,6%га болгон. макарон жана башка дан азыктары – 4,4%, эт – 3,3%, нан азыктары – 2,9%, сыр – 2,6% жана сүт азыктары – 2,3%га өскөн.

2023-жылдын январь-июнь айларында (2022-жылдын декабрына салыштырмалуу) керектөө бааларынын жана тарифтеринин өсүшү республиканын бардык аймактарында байкалган. Мында баанын максималдуу өсүшү (9,3%га) Нарын облусунда катталган, бул башка региондорго салыштырмалуу азык-түлүк эмес товарларга (12,9%га), алкоголдук ичимдиктерге. жана тамеки буюмдары (12,8%ке), ошондой эле тамак-аш жана алкоголсуз суусундуктарга (6,2%ке) баалардын эң көп өсүшү менен шартталган. 

Баалардын калыптанышына төмөнкү факторлор таасир эткен:

- акча-кредит саясатынын көрүлгөн чараларынын натыйжасы;

- ички рыноктун азык-түлүк товарларынын (ун, өсүмдүк майы, кант, жарма ж.б.) импортунан көз карандылыгы;

- азык-түлүккө (жемиштерге, жашылчаларга) баалардын сезондук өзгөрүшү;

- дүйнөдө санкциялык саясаттын курчушуна, тиешелүүлүгүнө жараша логистика наркынын жогорулашына байланыштуу жеткирүү чынжырларынын бузулушу;

- энергетикалык ресурстарга дүйнөлүк баалардын өсүшү;

- туруксуз геосаясий кырдаал;

- көчүрүүчүлөрдүн талабы боюнча басым;

- калктын жогорку инфляциялык күтүүлөрүн сактоо.

Эмгек акы. Бир кызматкердин орточо айлык номиналдык эмгек акысы (чакан ишканаларды эсепке албаганда) 2023-жылдын январь-май айларында 31330 сомду түздү жана 2022-жылдын ушул мезгилине салыштырмалуу 32,1%га өстү, ал эми анын реалдуу өлчөмү керектөө бааларынын индексин эске алуу менен 16,6 %.

2023-жылдын январь-май айларында экономикалык иштин бардык түрүндөгү ишканаларда жана уюмдарда 2022-жылдын тийиштүү мезгилине салыштырмалуу орточо айлык эмгек акынын өсүү темпинин өсүшү байкалды.

Эң олуттуу өсүш мамлекеттик башкаруу жана коргонуу чөйрөсүндө байкалган; Милдеттүү социалдык камсыздоо (80,7%), искусство, көңүл ачуу жана эс алуу (50,5%), административдик жана көмөкчү иш (46,7%), кыймылсыз мүлк менен операциялар (34,1%), суу менен камсыздоо, тазалоо, калдыктарды тазалоо жана экинчи чийки материалдарды алуу (30,7%) ), маалымат жана байланыш (29,1%), билим берүү (27,9%), мейманкана жана ресторандар (26,7%), дүң жана чекене соода, автомобилдерди жана мотоциклдерди оңдоо (25,9%), транспорт иши жана товарларды сактоо (25,7%), кайра иштетүүчү өнөр жай (өндүрүш өнөр жайы) (24,4%), ошондой эле саламаттыкты сактоо жана социалдык тейлөө чөйрөсүндө(23,9%).

Тышкы жана өз ара соода. 2023-жылдын январь-май айларында тышкы соода жүгүртүүнүн жалпы көлөмү 5 162,6 млн АКШ долларын түздү жана 2022-жылдын тийиштүү мезгилине салыштырмалуу 27,9 %га өстү, ошол эле учурда товарлардын импорту 29,2 %га, экспорт 21,9 %га өстү. Соода жүгүртүүнүн түзүмүндө экспорт 17,0%ды, импорт 83,0%ды түздү.

Кыргыз Республикасынын ЕАЭБ өлкөлөрү менен өз ара соодасынын көлөмү 2023-жылдын январь-май айларында 1571,0 млн АКШ долларын түзүп, 2022-жылдын январь-майына салыштырмалуу 3,0%га азайган, ал эми товарлардын экспорту 10,6%га көбөйгөн, ал эми товарлардын импорту 8,3%га кыскарган.

Бул мезгилде республиканын өз ара соодасынын эң чоң үлүшү Россияга (64,4%) жана Казакстанга (33,2%) туура келген.

Үчүнчү өлкөлөр менен (ЕАЭБден тышкары) тышкы сооданын көлөмү 3 591,6 млн АКШ долларын түзүп, 2022-жылдын январь-майына салыштырмалуу 48,7%га өстү.