Министрлер кабинети коррупцияга каршы күрөшүү боюнча жаңы мыйзам долбоорун иштеп чыкты. Жогорку Кеңештин Бюджет, экономикалык жана фискалдык саясат боюнча комитетинин 23-январдагы жыйынында долбоорду башкы прокурордун орун басары Үмүткан Коңкубаева алып чыкты.

Документке ылайык, коррупция менен күрөшүүнүн максаты мамлекеттик башкаруу жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу системасындагы, ошондой эле жеке сектордогу коррупцияны жоюу болуп саналат.

Негизги милдеттери болуп төмөнкүлөр саналат:

- жарандардын укуктарын, эркиндиктерин жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын коргоону камсыз кылуу;

- мамлекеттик жана муниципалдык кызматтардын тутумдарында укуктук аң-сезимдин жана укуктук маданияттын деңгээлин жогорулатуу, мыйзамдуулукту бекемдөө, коомдо коррупцияга сабырсыз мамилени түзүү;

- коррупцияга каршы күрөштүн чараларын жана механизмдерин аныктоо;

- коррупциялык укук бузууларды жасоого көмөктөшүүчү шарттарды жана себептерди аныктоо жана четтетүү, алардын кесепеттерин жоюу;

- коррупцияга каршы аракеттенүү субъекттеринин өз ара аракеттенүүсүн күчөтүү;

коррупцияга каршы күрөшүүдө эл аралык кызматташтыкты өнүктүрүү.

Коррупциялык укук бузуулардын субъекттери болуп төмөнкүлөр саналат:

- Кыргыз Республикасынын мамлекеттик жана муниципалдык кызмат орундарынын реестринде каралган мамлекеттик жана муниципалдык кызмат орундарын ээлеген адамдар;

- сот органдарынын кызмат адамдары, Судьялар кеңешинин, Сот адилеттиги иштери боюнча кеңештин мүчөлөрү;

- иши Кыргыз Республикасынын бюджеттик тутумунун бюджеттеринен каржылануучу мекемелердин, уюмдардын жана ишканалардын, мамлекеттик жана муниципалдык мекемелердин жана ишканалардын толук чыгымдарды эсепке алуу жана өзүн-өзү каржылоо принциптеринде, ошондой эле башка укуктук катышуунун мамлекеттик үлүшү бар субъектилер;

- Улуттук банктын төрагасы жана анын орун басарлары, Улуттук банктын башкармалыгынын мүчөлөрү жана кызматкерлери;

- мамлекеттик жана муниципалдык кызматкер статусуна ээ болбогон, бирок ошол эле учурда мамлекеттик органдарда жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарында эмгек ишмердүүлүгүн жүргүзгөн адамдар.

Коррупциялык укук бузуулардын башка субъекттери:

- жеке жана юридикалык жактар, анын ичинде алардын кызмат адамдары жана кызматкерлери ушул статьяда көрсөтүлгөн адамдарга мыйзамсыз түрдө материалдык жана башка жыргалчылыктарды жана негизсиз артыкчылыктарды берүү, же бул адамдардын катышуусу менен башка адамдарга, же бул адамдарды, анын ичинде чет өлкөлүк жарандарды жана уюмдарды сатып алуу. ;

- юристтер, аудиторлор жана нотариустар, кесипкөй баалоочулар;

мамлекеттик сатып алууларга катышкан уюмдар жана жеке адамдар.

Коррупцияга каршы күрөштүн субъекттери:

- Президент;

- Жогорку Кеңеш;

- Министрлер кабинети;

- прокуратура органдары;

- коррупциянын алдын алуу боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган;

- укук коргоо жана сот органдары.

Коррупцияга каршы туруу бардык мамлекеттик органдардын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын, мамлекеттик жана муниципалдык кызматкерлердин өз функцияларынын жана ыйгарым укуктарынын чегинде милдети экендиги белгиленген.

Коррупцияга каршы аракеттенүү жаатындагы мамлекеттик саясаттын негизги багыттарын өркүндөтүү үчүн Президенттин алдында консультациялык-кеңеш берүүчү орган түзүлүшү мүмкүн, анын курамына булар кирет:

- Жогорку Кеңештин депутаттары;

- мамлекеттик бийлик органдарынын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын жетекчилери;

- бизнес-омбудсмен;

- мамлекеттик уюмдардын жана мекемелердин өкүлдөрү;

- бизнес-коомчулуктун өкүлдөрү;

- жарандык коомдун өкүлдөрү;

- академиялык жана илимий чөйрөлөрдүн өкүлдөрү;

- өнүктүрүү боюнча эл аралык өнөктөштөрдүн өкүлдөрү.

Консультативдик-кеңеш берүүчү органдын иши коррупцияга каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын негизги багыттарын иштеп чыгуу, коррупцияга каршы мамлекеттик стратегияны жана аны ишке ашыруу боюнча улуттук иш-аракеттер планын иштеп чыгуу, коррупцияга мониторинг жүргүзүү жана баалоо боюнча милдеттерди аткарууга, коррупцияга каршы мамлекеттик стратегияны ишке ашыруунун натыйжалуулугуна багытталган.

Ошондой эле, Башкы прокуратуранын алдында коррупцияга каршы күрөшүү маселелери боюнча укук коргоо, фискалдык жана башка мамлекеттик органдардын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын жетекчилеринен турган Координациялык кеңеш түзүлүүдө.

Коррупцияга каршы аракеттенүү боюнча Координациялык кеңештин курамына төмөндөгүлөрдүн жетекчилери кириши мүмкүн:

- министрлер кабинети;

- Жогорку Кеңештин коррупцияга каршы күрөшүү маселелери боюнча комитети;

- Коопсуздук кеңешинин катчылыгы;

- Эсеп палатасы;

- укук коргоо органдары;

- Тиешелүү министрликтер жана ведомстволор.

Мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары, мамлекеттик жана муниципалдык кызматчылар мамлекеттик же муниципалдык кызматчылар тарабынан чектөөлөрдү жана тыюу салууларды, алдын алуу же жөнгө салуу боюнча талаптарды аткарбагандыгынын фактылары жөнүндө кызыкчылыктардын кагылышуусу же ушул Кодексте белгиленген милдеттерди аткаруу, коррупцияга каршы күрөшүү максатында прокуратурага жана коррупцияга каршы аракеттенүү боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдарга билдирүүгө милдеттүү.

Кызмат адамдарынын, мамлекеттик жана муниципалдык органдардын, ошондой эле аларга теңештирилген адамдардын аракеттеринде коррупциялык укук бузуулардын белгилери аныкталган учурда материалдар мыйзамда каралган чараларды көрүү үчүн прокуратурага же укук коргоо органдарына өткөрүлүп берилет.

Мамлекеттик органдардын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын, мамлекеттик жана муниципалдык мекемелердин, уюмдардын жана ишканалардын жетекчилери коррупциялык укук бузуулардын алдын алуу боюнча кызматтык милдеттерин аткарбагандыгы же талаптагыдай аткарбагандыгы үчүн мыйзамда белгиленген тартипте жоопкерчилик тартат.

Мамлекеттик же муниципалдык кызматты ээлеген адамдарга, Судьялар кеңешинин, Юстиция кеңешинин мүчөлөрүнө, Улуттук банктын кызматкерлерине, мамлекеттик жана муниципалдык кызматкер статусуна ээ болбогон, бирок ошол эле учурда Аларга теңештирилген кызмат адамдары тарабынан мамлекеттик функцияларды аткарууга ыйгарым укук берилген мамлекеттик органдарда жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарында эмгек ишин жүзөгө ашырууда, алардын ыйгарым укуктарын жеке жана/же башка кызматтык эмес кызыкчылыктарда пайдаланууга алып келиши мүмкүн болгон коррупциялык укук бузууларды жасаганда, бул адамдар төмөнкүлөргө тыюу салган чектөөлөрдү өзүнө алат:

- Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралгандан башка акы төлөнүүчү иш менен алектенүүгө;

- мамлекеттик функцияларды аткаруу менен шайкеш келбеген иштерди жүргүзүүгө; жеке өзү, ишенимдүү жана/же аффилирленген жактар аркылуу ишкердик менен алектенүүгө;

- жубайына, жакын туугандарына же кайын журтуна өздөрүнүн кызмат абалынан пайдалануу менен ишкердик ишин жүргүзүүгө көмөк көрсөтүүгө; - уюштуруучулук-укуктук формаларына карабастан чарба жүргүзүүчү субъекттерди башкарууга катышууга, жеке жана юридикалык жактарга өздөрүнүн же үчүнчү жактарга кандайдыр бир пайда алып келүү менен алардын ишкердик ишинде көмөк көрсөтүү үчүн кызматтык абалын пайдаланууга;

- эгерде мыйзамдарда башкача каралбаса, мамлекеттик органдарда жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарында үчүнчү жактардын иштери боюнча адвокат же башка өкүл болууга;

- өздөрүнүн кызматтык иштерине байланыштуу саясий партияларды, коомдук бирикмелерди жана башка уюмдарды түзүүгө жана алардын ишине расмий убакытта катышууга же ар кандай формада көмөк көрсөтүүгө;

- мүлктүк жана мүлктүк эмес пайдаларды жана артыкчылыктарды алуу же алуу үчүн расмий жана расмий жайылтууга жатпайт башка маалыматтарды пайдаланууга;

- материалдык-техникалык, финансылык жана маалыматтык камсыздоо каражаттарын жана кызматтык иш үчүн гана арналган башка мүлктү кызматтык эмес максаттарда пайдаланууга;

- кызматтык милдеттерин аткарууга байланыштуу адамдардын пайдасына жасаган аракеттери (аракетсиздиги) үчүн жеке жана юридикалык жактардан мыйзамда каралбаган сыйлыктарды (акчалай же башка мүлк, материалдык эмес активдер, жеңилдиктер, жеңилдиктер же кызмат көрсөтүүлөр) жана белектерди кабыл алууга; аларды ким берген, же үчүнчү жактар, эгерде мындай аракеттер кызматкерлердин кызматтык ыйгарым укуктарына кирсе же алардын кызматтык абалынан улам мындай аракеттерге (аракетсиздикке) көмөктөшсө;

- мамлекеттик (муниципалдык) уюмдардын жана мекемелердин атынан жетекчилери, катышуучулары (уюштуруучулары) анын жубайы, жакын туугандары же кайын журту болгон юридикалык жактар же жеке ишкерлер, мүлктүн же филиалдын ээлери менен бүтүмдөрдү түзүүгө;

- кызматкердин жана анын жубайынын, жакын туугандарынын, кайын журтунун же аффилирленген адамдардын жеке кызыкчылыктарын түздөн-түз козгогон маселелерди чечүү үчүн өзүнүн кызматтык абалынан пайдаланууга;

- никелик, жакын үй-бүлөлүк же тубаса мамилелерде өзү менен болгон адамдарга тикелей баш ийүү же контролдоо менен байланышкан кызматта болууга;

- салык органдарына алардын, алардын жубайынын, жакын туугандарынын, ошондой эле салык мыйзамдарына ылайык багуусунда болгон же толук камкордукта болгон же декларант тарабынан багуу укугуна ээ болгон адамдардын мүлкүн сатып алууга жумшалган акча каражаттарынын келип чыгышы жөнүндө маалыматтарды берүүгө;

- эгерде адам же анын жубайы бул компаниялардын бенефициардык ээси болсо, салык органдарына ишенимге (трасттарга) берилген катталган чет өлкөлүк компаниялар жана алар катталган мамлекеттер жөнүндө маалыматтарды тиешелүү банктык эсептердин номерлерин көрсөтүү менен берүүгө; Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык ишенимдүү башкарууга (трасттарга) өткөрүлүп берилет.

Саясий мамлекеттик, атайын мамлекеттик, саясий кызматтарды, ошондой эле мамлекеттик жогорку жана негизги административдик кызматтарды ээлеген адамдардын кирешелери боюнча жыл сайын милдеттүү салык декларациясынын негизинде салык кызматынын органы финансылык чалгындоо жана башка кызматтар менен бирдикте мамлекеттик жана муниципалдык кызматкерлердин жана алардын жубайынын, жакын туугандарынын мүлктөрүн жашыруу жана чыгашалардын салык декларациясында көрсөтүлгөн кызматтык кирешелерге дал келүүсүн аныктоо максатында купуялуулукту (маалыматтын купуялуулугун) талдоо жана чыгашаларынын мониторингин жүргүзөт. Мамлекеттик жана муниципалдык кызмат орундарын ээлеген адамдар тарабынан мүлктөрдү жашыруу фактылары жана/же мыйзамсыз баюунун белгилери аныкталган учурда, тиешелүү материалдар прокуратура органдарына кароого жиберилет.

Талкуунун жыйынтыгында комитет мүчөлөрү мыйзам долбоорун биринчи окууда жактырышты.