2022-жылдын 11-ноябры Кыргыз Республикасы Бишкек шаары
Учурдагы экономикалык белгисиздикти, климаттын өзгөрүшүн жана COVID-19 пандемиясынын кесепеттерин эске алуу менен, бардык кызыкдар тараптардын – мамлекеттик органдардын, бизнес-ассоциациялардын жана Борбордук Азия өлкөлөрүнүн өнүктүрүү боюнча өнөктөштөрүнүн күч-аракеттерин бириктирүү маанилүү. аймактын туруктуу өнүгүүсүнүн потенциалдуу мүмкүнчүлүктөрүнө чакырыктар.
Климаттын өзгөрүшүнүн орун алган кесепеттери, азыркы экономикалык белгисиздиктин шартында Борбордук Азия чөлкөмүнүн өлкөлөрүнүн атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн жогорулатуу үчүн чечимдерди издөө зарылдыгы мамлекеттик органдарды, туруктуу, «жашыл» жашоо принциптерине өтүү жалпы өлкө масштабында гана эмес, бүтүндөй региондо жана бизнес-коомчулукту активдештирүү зарылчылыгы жөнүндө ойлонууга мажбур кылууда.
Муну эске алуу менен, 2022-жылдын 11-ноябрында Бишкек шаарында (Кыргыз Республикасы) «Жашыл экономика-2022: Борбордук Азияда жашыл экономиканы өнүктүрүү» аймактык форуму болуп өттү.
Форумдун негизги максаты - жашыл транспортту, туруктуу туризмди жана туруктуу каржылоону өнүктүрүү чөйрөсүндө аймактын бардык кызыкдар тараптарынын ортосунда ишкердик мамилелерди түзүү; алардын потенциалын жогорулатуу жана тажрыйба алмашуу; Борбордук Азиянын туруктуу экономикалык өнүгүүсүнө көмөктөшүү үчүн бирдиктүү позицияларды иштеп чыгуу.
Экономикалык өнүгүүнүн азыркы моделин туруктуу өнүгүү моделине которуу процесси бардык кызыкдар тараптардын активдүү катышуусун жана координациясын талап кылаарын баса белгилей кетүү керек. Бул процессте мамлекеттин “жашыл” саясатын иштеп чыгууда жана аны ишке ашырууда активдүү позицияны ээлей баштаган жеке секторго маанилүү роль таандык. Ар бир экономиканы өнүктүрүүнүн кыймылдаткыч күчү жеке сектор экенин эске алып, “Жашыл экономика-2022” аймактык форумунун алкагында Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерциялык министрлигинин координациялоосу менен КР Экономика жана коммерция министрлигинин тиешелүү бизнес-ассоциациялары, тактап айтканда, «ЖИА» Бизнес Ассоциациясы, Кыргыз Туроператорлор Ассоциациясы, Кыргызстан Банктар Союзу Борбордук Азия чөлкөмүндөгү өнөктөштөрү менен биргеликте Борбордук Азияда жашыл транспортту, туруктуу туризмди жана туруктуу каржылоону өнүктүрүү боюнча пленардык жыйындарды өткөрүштү.
“Жашыл экономика-2022” аймактык форумунун алкагында жашыл транспортту, туруктуу туризмди жана туруктуу каржылоону илгерилетүү боюнча катышуучу өлкөлөрдүн тажрыйбасы көрсөтүлдү. Ошондой эле, форумдун катышуучулары жана кызыкдар тараптар тарабынан берилген сунуштарды эске алуу менен Борбордук Азияны туруктуу өнүктүрүү үчүн биргелешкен аймактык кызматташуу боюнча негизги сунуштар аныкталды, алар төмөндө баяндалат.
Жашыл транспорт үчүн:
- 2028-жылга чейин Кыргыз Республикасы үчүн ЕАЭБге электромобилдерди ташып келүү үчүн нөлдүк алымды узартууга жетишүү, мүмкүн болсо, алымсыз ташып келүүнү мөөнөтсүз кылуу;
- электромобилдерди сатып алууну узак мөөнөттүү каржылоо үчүн банк инструменттерин иштеп чыгуу;
- акыркы керектөөчү үчүн чыгымдарды төмөндөтүү, юридикалык жактарды электромобилдерди жана заряддоо станцияларын сатууда КНС төлөөдөн бошотуу;
- Кыргыз Республикасында электромобилдерди чогултууну/өндүрүүнү ишке киргизүү;
- мамлекеттик преференциялардын түрлөрүнүн бири катары электр транспортуна идентификациялык номерлерди киргизүү;
- мамлекеттик преференциялардын түрлөрүнүн бири катары заряддоо станциялары менен электр транспортторун бекер токтотуучу жай менен камсыз кылуу;
- ОТТСти СБКТС (автотранспорт каражаттарынын курулушунун коопсуздук сертификаты) менен алмаштыруу аркылуу юридикалык жактар үчүн электромобилдердин импортун жөнөкөйлөштүрүү. ЕАЭБдин Техникалык регламентине ылайык, юридикалык жактар өндүрүүчүдөн ОТТС (транспорт каражатынын түрүн бекитүү) алышы керек, аны алууга өтүнмөнү өндүрүүчү же анын алган өлкөдөгү расмий өкүлү гана бере алат; - Кыргыз Республикасынын аймагында берилген СБКТС сертификаттарын (автотранспорт каражатынын конструкциясынын коопсуздугу жөнүндө сертификат) ЕАЭБ сертификаттарынын маалымат базасы менен синхрондоштуруу;
- калкты электр автобустары менен тейлөөгө;
- заряддоо станциялары үчүн инфраструктураны түзүү үчүн шарттарды Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында караштырууга; - электр транспортунун альтернативдүү түрлөрүн (электр велосипеддери, электр мотороллерлери, электр мотороллерлери) көбөйтүү үчүн шарттарды түзүү;
- Кыргыз Республикасынын аймагына электромобилдерди импорттоо жана сатуу менен алектенген ишкерлерди ЕАЭБге мүчө өлкөлөрдүн аймагына электромобилдерди реэкспорттоого жол берилбестиги жөнүндө маалымдоо;
- Кыргыз Республикасынын калкын жашыл транспортко өтүүнүн артыкчылыктары жөнүндө маалымат кампаниясын өткөрүү/агитациялоо.
Туруктуу туризм үчүн:
- Туруктуу региондук туристтик пакеттерди илгерилетүү үчүн айылдык жайгаштыруу объекттеринде (конок үйлөр жана боз үй лагерлеринде) минималдуу туруктуу стандарттарды унификациялоо;
- Туруктуу региондук туристтик пакеттерди биргелешип илгерилетүү үчүн жалпы таанылган экологиялык энбелгилерди иштеп чыгуу;
- алыскы жана жакынкы чет өлкөлөрдөн келген туристтер үчүн туруктуу региондук туристтик пакеттерди иштеп чыгуу жана илгерилетүү (анын ичинде велосипед жана эко-ралли продукциялары ж.б.);
- Коңшу мамлекеттер ортосундагы чек арадан өтүүчү топ туристтердин тез өтүүсүн камсыз кылуу;
- туруктуу туризм чөйрөсүндө мындан аркы кызматташуу үчүн региондун өлкөлөрүнүн мамлекеттеринин, академиялык секторлорунун жана бизнес-ассоциацияларынын ортосунда тажрыйба алмашууну камсыз кылуу;
- туруктуу региондук туристтик пакеттерди илгерилетүү алкагында региондун өлкөлөрүнүн инфраструктуралык потенциалын жакшыртуу үчүн өнүктүрүү боюнча өнөктөштөрдүн ортосундагы координацияны күчөтүү;
- туруктуу туризмди илгерилетүү жаатындагы маалымат, жетишкендиктер, тажрыйба алмашууну, анын ичинде колдонуудагы мамлекеттик программаларды жана мамлекеттик колдоону күчөтүү;
- ЖОЖдордун жана башка билим берүү түзүмдөрүнүн программаларына туруктуу туризм боюнча предметтерди киргизүү.
Туруктуу каржылоо үчүн:
- Кыргыз Республикасындагы Туруктуу каржылоонун Жол картасын иштеп чыгуу жана бекитүү;
- бардык кызыкдар тараптардын (мамлекеттик бийлик органдары, финансылык жана жеке секторлор, эл аралык өнөктөштөр жана өнүктүрүү институттары) катышуусу менен «Жашыл таксономия» долбоорун иштеп чыгууну баштоо;
- мамлекеттик органдар, финансы/банк секторлору жана бизнес-ассоциациялар үчүн Жашыл таксономиясын иштеп чыгууда, ишке ашырууда жана колдонууда негизги оюнчулардын потенциалын жогорулатуу;
- Жашыл экономикада финансылык рыноктун катышуучуларынын потенциалын жана ESG аспекттери менен Туруктуу каржылоо принциптерин жогорулатуу үчүн билим берүү программаларын ишке киргизүү.
Жашыл экономика принциптеринин жетишкендиктери жана экономиканын секторлору тарабынан жашыл интервенцияларды ишке ашыруу боюнча тажрыйба жана маалымат алмашуу үчүн маанилүү аянтча болгон Жашыл экономика форуму акырындык менен аймактык деңгээлге чыгууда жана жакынкы жылдарда Борбордук Азиянын туруктуу, “жашыл” чөлкөмүн илгерилетүү алкагында аймактык интеграцияга жана кызматташууга багытталган.
Кийинки “Жашыл экономика” аймактык форуму 2023-жылы өтөт.