Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерциялык министрлиги ККК рыногундагы баанын абалы (кант, күйүүчү май, көмүр) тууралуу маалымдайт. Ошентип, республиканын физикалык жеткиликтүүлүгү кант менен камсыз кылынган. Учурда заводдон чыгарылган шекер Бразилиядан алынып келинген чийки кант затынан өндүрүлөт. Учурда кант кызылчасын өндүрүү башталды.
Кантка бааны кармап туруу жана турукташтыруу боюнча көрүлгөн чаралар:
- үстүбүздөгү жылдын 31-октябрына чейин КНСтин ставкасын нөлгө түшүрүү.
- ЕЭК Кеңеши 2022-жылга Кыргыз Республикасында кумшекерге жана камыш кантка 105,0 миң тонна квота бөлүү жөнүндө чечим кабыл алды, учурда ЕЭК сайтында сүйлөшүүлөрдү жүргүзүү маселеси боюнча тиешелүү иштер жүргүзүлүүдө. 2023-жылга Кыргыз Республикасына кумшекерге жана чийки кантка квота бөлүү жөнүндө ЕЭК Кеңешинин Чечиминин долбоорун талкуулоо;
- Ата мекендик кант өндүрүүчүлөр “Кайыңды Кант” ААК жана “Кошой” ААК менен ири чекене түйүндөр жана сатуу көлөмү орто дүкөндөр менен кумшекерди калк үчүн арзандатылган баада сатуу боюнча келишимдер түзүлдү (адам башына 1 кг лимит менен 78 сом/кг. күн). Көрсөтүлгөн көлөмдөн ашыкча кумшекер 85 сомдон/кгдан сатылат, чектөөсүз;
- кумшекерди өлкөдөн тышкары алып чыгууга убактылуу тыюу салынды;
- Канттын баасы МКК тарабынан такай көзөмөлдөнүп турат.
Жогорудагы чаралар кант рыногун турукташтырууга алып келди, Кыргызстанда канттын баасы башка өлкөлөргө салыштырмалуу төмөн.
Кант рыногунда турукташтыруу режимин колдоо максатында «Кайыңды Кант» ААК жана «Кошой» ААК заводдорунан алыс эмес аралыкта кантты эркин сатуучу фирмалык чекене дүкөндөр ачылган.
Бүгүнкү күндө «Кошой» ААК заводунун дүң сатуу баасы 1 кг 79,0 сомду түзөт.
Кыргыз Республикасында 2022-жылдын август айында кантка орточо рыноктук баалардын динамикасы 1 кг үчүн 90,7 сомду түздү, ал эми сентябрь айында кантка баанын төмөндөшү байкалууда, бул кантка бааны кармап туруу боюнча жүргүзүлүп жаткан иш-чараларга байланыштуу.
Кыргыз Республикасына күйүүчү-майлоочу майлар россиялык нефтини кайра иштетүүчү заводдордон жеткирилет. Бүгүнкү күндө Россия Федерациясынын өндүрүш ишканаларында күйүүчү-майлоочу майларды сатып алуу негизинен рубль менен жүргүзүлөт.
Күйүүчү-майлоочу майлардын ички рыногунда бааны турукташтыруу жана баанын кескин өсүшүнө жол бербөө үчүн КР Министрлер Кабинети жана тиешелүү мамлекеттик органдар төмөнкү чараларды көрүүдө:
- Министрлер Кабинетинин 2021-жылдын 1-мартындагы чечими менен мунай жана мунай продуктуларын Кыргыз Республикасынан ЕАЭБ бажы аймагынан тышкары ташып чыгууга (экспорттоого) убактылуу тыюу салуу киргизилген;
- рыноктогу кырдаалга үзгүлтүксүз мониторинг жүргүзүү, ошондой эле рыноктун катышуучулары менен түшүндүрүү иштерин жүргүзүү.
Учурда Кыргыз Республикасында 21 чарбалык субъект көмүр казып алуу менен алектенет, анын ичинен 19 ишкана өлкөнүн түндүк аймагындагы жана 2 ишкана өлкөнүн түштүк аймагындагы кендерде көмүр казышат.
Көмүр социалдык мааниге ээ товарлардын тизмесине киргендигине байланыштуу бул рынокто баалардын аз да болсо өзгөрүшүнө мамлекет тарабынан дайыма көзөмөл жүргүзүлүп, ыкчам чара көрүлүп турат.
Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин үстүбүздөгү жылдын 19-августундагы Токтомуна 30-апрелиндеги “Кыргыз Республикасынын экономика тармактарын жана калкын 2022/2023-жылдын күз-кыш мезгилине даярдоо жөнүндө” токтомуна өзгөртүүлөрдү киргизүү тууралуу” токтомуна ылайык МКК:
- республиканын отун-энергетика комплексинин ишканаларын көмүр менен камсыз кылуучу Кыргыз Республикасынын көмүр казып алуу ишканалары үчүн көмүргө баалар белгиленген;
- баалар көмүрдү автомобиль транспорту менен ташууга тариф түрүндө төмөндөгү каттамдар боюнча 3,43 сом (т/км) өлчөмүндө, кайра кайтуу багытын эске алуу менен (тарифсиз 3,50 сом өлчөмүндө белгиленет) т/км), кайтаруу багытын эске алуу менен (КНСсиз);
- трассалар боюнча транспорт каражаттары менен көмүр ташуу үчүн:
тариф кайтаруу багытын кошкондо 2,07 сом (т/км) белгиленген (КНСсиз);
мазутту автотранспорт каражаттары менен төмөнкү маршруттар боюнча ташуу үчүн бекитилген баалар 3,0 сом (т/км) өлчөмүндө кайтаруу багытын эсепке алуу менен (КНСсиз).
Кошумчалай кетсек, Кыргыз Республикасынын бүткүл аймагында калкка көмүр түздөн-түз сатылуучу отун базаларынын пункттары бар, бул маалымат "Кыргыз Республикасынын Энергетика жана өнөр жай министрлигине караштуу «Кыргыз көмүр» мамлекеттик ишканасынын kyrgyzkomur.gov.kg расмий сайтында жарыяланган.