2022-жылдын 9-июнунда Екатеринбург шаарында тогузунчу кыргыз-орус аймактар аралык конференциясы өттү. Пленардык жыйынга Орусиянын Экономикалык өнүгүү министри Максим Решетников, Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министри Данияр Амангелдиев катышты. Жыйынды министрдин орун басары Дмитрий Волвач алып барды.
«Орусия менен Кыргыз Республикасы стратегиялык өнөктөштөр. Биздин өлкөлөрдүн ортосундагы бекем байланыштар экономикалык кызматташтыкка гана эмес, ошондой эле тарыхый жактан түзүлгөн маданий жана достук байланыштарга негизделген.
Орусияга каршы санкциялар бүткүл дүйнөлүк экономикага сокку урду жана албетте, биздин эң жакын өнөктөштөрүбүзгө да таасирин тийгизди. Эми биргелешип кызматташууну мындан ары чыңдоо боюнча багыттарды аныкташыбыз керек», - деди М.Решетников.
Ал белгилегендей, Орусиянын экономикасы буга даяр. Президенттин тапшырмасы боюнча Өкмөт биринчи кезектеги иш-чаралар планын ишке ашырууда. Ишкерлерди жана жарандарды колдоонун 300дөн ашык чаралары кабыл алынган. Алар валюта-финансы рынокторундагы кырдаалды турукташтырууга, баалардын өсүшүн басаңдатууга жана рублдин курсун бекемдөөгө жардам берди. Россия дос өлкөлөр менен, анын ичинде Кыргызстан менен болгон мамилени активдүү өнүктүрүүгө даяр. Евразиялык интеграциянын үстүндө иштөөдө. Анын үстүнө эки тараптуу да, көп тараптуу форматта да буга негиз түзүлдү.
Эки тараптуу мамилелерге келсек, соода жогорку темп менен өсүүдө. Өткөн жылдын көрсөткүчтөрү акыркы 8 жылда рекорд койду - 2,5 миллиард доллар, башкача айтканда, 2020-жылга карата +46,6%. Россиянын салттуу мунай, газ жана металл экспортунан тышкары, алар Кыргыз Республикасына тез жардам жана өрт өчүрүү кызматтары үчүн унааларды, дары-дармектерди бере башташты.
Кыргыз Республикасы Орусияга текстиль, түстүү металл, айыл чарба продукциясын импорттойт. Көбүрөөк эт, мөмө-жемиш жана жаңгактарды импорттоо үчүн Агроэкспресс тесттик режимде ишке киргизилүүдө. Долбоор азыртан эле Азербайжан жана Өзбекстан менен ийгиликтүү ишке ашырылууда. Ага Тажикстан менен Түркмөнстан кызыкдар.
Инвестициялык кызматташтык өнүгүп жатат. 2021-жылдын аягында Россия багытталган түз инвестиция боюнча Кытай жана Түркиядан кийин 3-орунда. Долбоорлор ар түрдүү чөйрөлөрдө ишке ашырылууда - кайра иштетүү жана соодадан тартып чалгындоо жана жашыл энергетикага чейин. Алардын эң ирилеринин арасында 2021-жылы Жерүй кенинде ачылган алтын кени бар. Актуалдуулардын ичинен Кыргызстанда автобустарды чогултуу өндүрүшүн уюштуруу болуп саналат.
М.Решетников ошондой эле Россиянын рыногунда бош орундарды ээлеп, жаңы багыттарды өнүктүрө ала турган Кыргыз Республикасынын компаниялары үчүн жаңы мүмкүнчүлүктөр ачылып жатканын баса белгиледи. Мисалы, аймактардын ортосундагы кызматташтыкты өнүктүрүү үчүн конференцияда 3 келишимге кол коебуз. Анын ичинде почта жана логистикалык кызматтар, айыл чарба жана балык чарбасы бар.
КМШ, ШКУ, ЕАЭБ платформаларында Кыргыз Республикасы менен кызматташууну өнүктүрүү үчүн чоң потенциал бар экендиги белгиленди. «Кыргызстандын Биримдиктин алкагындагы жигердүү позициясы республиканын ИДПсын 5 жыл ичинде 12% жогорулатууга жардам берди (Кыргыз Республикасы 2015-жылдын май айынан бери ЕАЭБге мүчө), анын ичинен 1,4 б.б. интеграциялык процесстер аркылуу болду. ЕАЭБге мүчө өлкөлөр менен товар жүгүртүү 1,5 эседен ашык өстү. Россия менен - дээрлик эки эсе. Өсүш негизинен батыш рынокторунан чыгыш рынокторуна багыттоо менен шартталган. Сиздер Биримдиктин ичиндеги байланыштарды кеңейтип, ишенимдүү жана ишенимдүү өнөктөштөр менен байланыштарды жакшыртасыздар. Мындай саясат Орусия үчүн да приоритет болуп саналат», - деди министр.
Ал ошондой эле кыргыз кесиптештерине кризиске каршы биргелешкен чараларды даярдоо боюнча иши жана Биримдиктин алкагында нөлдүк алымдар боюнча сунуштарды колдогондугу үчүн ыраазычылык билдирди. «Бизнес үнөмдөө жылына болжол менен 1,5 миллиард долларды түзүшү мүмкүн. Бул акыркы керектөөчү үчүн бааны жеткиликтүү кармап турат», - деди ал.
Жыйынтыгында ал “Конференция эки өлкө үчүн аймактар аралык күн тартибинин эң актуалдуу маселелерин талкуулоо үчүн гана эмес, конкреттүү чечимдерди жана долбоорлорду ишке ашырууга өтүү үчүн жакшы мүмкүнчүлүк” деп белгиледи.
