Бүгүн, 2021-жылдын 19-августунда Чолпон-Ата шаарында “ЕАЭБ бизнес-өнөктөштүк үчүн жаңы чакырыктар жана мүмкүнчүлүктөр” темасында III кыргыз-россия бизнес-форуму өтүүдө. Министрлер Кабинетинин төрагасынын орун басары Акылбек Жапаров сөз сүйлөдү.
Сиздер менен жолугууга келе жатып бир аз тынчсыздандым. Балким, бул менин ата-бабаларымдан, алар үчүн меймандостук жашоонун эң негизги принциби болгон. Ошондуктан, бизге коноктор келгенде алар биздин жерибиздин улуулугун жана кооздугун жан дүйнөсү менен сезип, өздөрү менен эң мыкты эскерүүлөрдү өлкөлөрүнө алып кетишин каалайбыз. Ысык-Көл - бул Кыргызстандын гана эмес, бүтүндөй Орто Азиянын бермети жана сыймыгы, ал сыймыктуу кыргыз элинин таза ойлору менен жан дүйнөсүнүн чагылышы.
Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн атынан жана жеке өзүмдүн атымдан бүгүнкү бизнес-форумдун бардык катышуучуларын чын жүрөктөн кабыл алып, кош келиңиздер демекчимин.
Учурда баарыбыз башыбыздан оор күндөрдү өткөрүп жатабыз. Дүйнө биринчи жолу олуттуу тобокелдиктерге жана кыйынчылыктарга дуушар болду. Илимий - техникалык прогресс жана космосто адамдын жетишкендиктери масштабдуу жаратылыш-экологиялык өзгөрүүлөр менен өзгөчөлөнөт. Дүйнөлүк экономиканын жана сооданын өнүгүшү ичүүчү суунун жана тамак-аштын жетишсиздиги, жакырчылык жана ири миграциялык кыймылдар сыяктуу чоң социалдык соккулар менен коштолот. Адамзат барган сайын керектөө цивилизациясына айланып баратат.
Ошондуктан, биздин Россияда да, Кыргызстанда да ар кандай жерлерде жана ар кандай темада болгон жолугушууларыбыз кырдаалды түшүнүү жана биргелешкен чечимдерди иштеп чыгуу жагынан өтө маанилүү.
Жалпысынан айтканда, Кыргызстан менен Россия Федерациясынын байланыш түйүндөрү көп. Бул соода-экономикалык, социалдык, маданий жана гуманитардык мамилелер. Бирок, негизги аргумент жана кызматташтык булагы - биздин жалпы тарыхыбыз болуп саналат деп эсептейм. Бул Улуу Ата Мекендик согуштун катаал жылдары, постсоветтик индустриялаштыруу жана кылымдын ири курулуштары, БАМ, Целина, космосту өздөштүрүү. Ал эми бүгүн жашоо ЕАЭБдин жана башка ассоциациялардын алкагында биздин өлкөлөрдү кайрадан жакындатты. Бул биздин өлкөлөрдүн жана элдердин азыркы тарыхы жана келечеги.
Бул жерде Кыргызстанда дайыма Россияга, анын тарыхына жана маданиятына урматтоо менен мамиле кылгандыгын өзгөчө белгилеп кетким келет. Мисалы, орус тили ар дайым эң алдыңкы тилдердин бири болуп келген, ал эми бүгүн өлкөнүн конституциясына ылайык расмий тил болуп саналат. Кыргызстанда калктуу конуштардын орус тилиндеги аталыштары сакталып калган, биз улуу орус акындарынын, саякатчыларынын, коомдук ишмерлердин эстеликтерин сактап калдык. Бирок эң негизгиси биз Улуу Ата Мекендик согушта курман болгон жоокерлердин урматына эстеликтерди сактап калдык. Бүгүнкү күндө алар биздин маданияттын бир бөлүгү жана элдин энчиси болуп калган. Орус тилине болгон сый мамиленин мисалы, дээрлик ар бир кыргызстандык орус тилин билгендиги.
Мамлекеттик кызматкер жана саясатчы катары калыптанышым орус тили жана Россия менен да байланыштуу болгон.
Ал эми экономикага келсек, бизде көптөгөн байланыш түйүндөрү бар, тактап айтканда, энергетика, тоо-кен, айыл чарба, жер казынасын пайдалануу, өнөр жай өндүрүшү жана туризм сыяктуу тармактарда биргелешкен долбоорлорду алга жылдыруу.
Экономиканын маанилүү көрсөткүчү, өзүңүздөр билгендей, соода жүгүртүү болуп саналат. Биздин өлкөлөрдүн ортосундагы товар жүгүртүү 2020-жылдын аягында 640 миллион долларды түздү, мен бул чек эмес экенин жана бул жерде чоң потенциал бар экенин айтышым керек - 1 миллиард доллар, ал тургай 2 миллиард долларга чейин.
ЕАЭБдин алкагында кызматташууга келсек.
Айрым скептиктердин каршы пикирине карабастан, ЕАЭБ алкагында Кыргызстан үчүн өнүгүү боюнча чоң мүмкүнчүлүктөрдү көрүп жатам, булар:
- ЕАЭБдин бирдиктүү рыногуна жана үчүнчү өлкөлөрдүн рынокторуна продукциянын экспортун кеңейтүү;
- инфраструктураны өнүктүрүү, биздин өлкөнүн транзиттик потенциалын ишке ашырууга көмөктөшүү;
- ЕАЭБдин бирдиктүү энергетикалык рыногунун алкагында Кыргызстанда гидроэнергетиканы өнүктүрүү. Дал ушул секторлордо биз бири-бирибизди түшүнүүү менен кызматташтыкты активдештиришибиз керек;
- Санариптештирүү.
Санариптик ишкердиктин, анын ичинде чакан жана орто бизнес үчүн жаңы моделдерин түзүү боюнча долбоорлорду ишке ашырууда кызматташууну активдештирүү зарыл. Пандемия жаатында, соода жана кызмат көрсөтүү чөйрөсүн толук санариптөөнү тездетүүгө гана эмес, ошондой эле көптөгөн иш орундарын түзүүгө эмес, интернет - аянтчалардын мааниси жогорулаган. Жакында, электрондук соода өсүшү абсолюттук максимум көрсөттү. Россия онлайн-алптары жаңы сегменттерди багындырып, IPOго (Ай Пи О) өтүп, бизнесин кеңейткенин биз көрүп турабыз.
Менимче, дал ушул чөйрөдө болсо чоң потенциал түзүү үчүн кызматташтыктын деңгээлинде орто жана чакан бизнес сыяктуу форматта В2В (Би тигил Би), ошондой эле В2С (Би Си тигил), мисалы, өнүктүрүүдө маркетингдик жана логистикалык системасын товарларды жеткирүү, төлөм системаларын, персоналды окутуу ж. б.
Аны менен бирге биздин алдыбызда климат боюнча глобалдык күн тартиптин алкагында жаңы чакырыктар турат. Биз “жашыл” экономиканы жана климаттын өзгөрүшүн өнүктүрүү маселелери 2030-жылга чейин горизонтто 2050-жылга чейин алдыга коюлган глобалдык тренддер болуп калаарын баарыбыз түшүнөбүз. Белгилүү болгондой, “жашыл” экономика принциптерин жана климаттын өзгөрүшүнө адаптациялоо боюнча чараларды эске албастан экономика секторлорунда өнүктүрүү мүмкүн эмес.
Кыргызстанда Жашыл экономиканы өнүктүрүү Программасы ишке ашырылып жаткандыгын белгилей кетмекчимин, анын алкагында 7 стратегиялык багыттар аныкталган, булар: “жашыл” энергетика, “жашыл” айыл чарба, “жашыл” өнөр жай, аз эмиссиялуу транспорт, туруктуу туризм, таштандыларды башкаруу, “жашыл” шаарлар.
Глобализация эртеңки дүйнөнү өзгөртөт. Бирок дүйнөлүк экономиканын келечеги интеграциялык бирикмелерге жана биримдиктерге таандык болот. ЕАЭБ чыңдалып, дүйнөлүк экономиканын негизги оюнчусуна айланат деп терең ишенем. Бирок бул үчүн бардык өлкөлөр Уставды жана ЕАЭБдин фундаменталдык принциптерин так сактоосу керек.
Бүгүнкү күндө Кыргызстан чынчыл жана ачык-айкын иштеген бардык инвесторлор жана ишкерлер менен бирдей кызматташууга даяр, өз кезегинде мамлекет аларга ишенимдүү коргоого кепилдик берет.
Учурдан пайдаланып, Форумдун катышуучуларына бардык жакшылыктарды, чың ден соолук жана иштерине чоң ийгиликтерди каалайм.
