Бишкек, 2025-жылдын 20-ноябры - Азия өнүктүрүү банкы (АӨБ) бүгүн Борбор Азиянын регионалдык экономикалык кызматташтык (БАРЭК / CAREC) программасынын алкагындагы долбоорлорду жана демилгелерди колдоо үчүн 2030-жылга чейин 10 миллиард АКШ долларынан ашык инвестиция салуу планын жарыялады. Бул санарип түрдө туташкан жана туруктуу аймакты курууга багытталган маанилүү кадам болуп саналат.
«БАРЭК боюнча биздин көз караш так: экономикалык жана экологиялык жактан туруктуу, социалдык инклюзивдүү жана санариптик жактан туташкан аймак» - деп АӨБнын Президенти Масато Канда конференцияда баса белгиледи. «АӨБ БАРЭК программасына колдоону күчөтүп, 2030-жылга чейин долбоорлор жана программалар үчүн 10 миллиард доллардан ашык каржылоону багыттайт. Бул долбоорлор интеграцияны, туруктуулукту жана жалпы өсүштү күчөтөт».
Бул билдирүү Кыргыз Республикасынын Бишкек шаарында өткөн БАРЭКтин 24-Министрлер конференциясында жасалды. Жолугушууда БАРЭКке мүчө министрлер төрт негизги стратегиянын – БАРЭК Транспорт стратегиясы 2030, БАРЭК Интеграцияланган соода күндеми 2030 жана БАРЭК Санариптик стратегиясы 2030 – ортолук мөөнөттөгү обзорунда макулдашышты.
Бул үч стратегия аймактык туташууну жакшыртууга, сооданы диверсификациялоого жана санариптешүүнү тездетүүгө багытталган так жол картасын сунуштайт. Алар жашыл инфраструктурага, акылдуу мобилдүүлүккө жана шайкештирилген регуляцияларга инвестиция тартат. Бул аракеттер Кавказ, Борбор Азия, Чыгыш жана Түштүк Азия өлкөлөрүн камтыган аймакта инклюзивдүү жана туруктуу өнүгүүгө жетүүгө көмөктөшүүчү АӨБнын максаттарына дал келет.
БАРЭК программасы өлкөлөрдүн жана өнүктүрүү өнөктөштөрүнүн туруктуу экономикалык өсүштү аймактык кызматташуу аркылуу илгерилетүүдөн турат. 2001-жылдан бери БАРЭК программасы регионалдык долбоорлор үчүн 54 миллиард доллардан ашык инвестицияны мобилизациялады. АӨБ БАРЭК Катчылыгын тейлейт.
Конференция сооданы жеңилдетүү жана чек араларды модернизациялоо боюнча маанилүү жылыштарды да белгиледи. Анын ичинде Казакстан менен Кыргыз Республикасынын ортосундагы үч көзөмөл-өткөрмө пунктун энергия натыйжалуулугу жана туруктуулугу жагынан жаңыртууну караган Алматы–Бишкек экономикалык коридорунун чек ара кызматтарын жакшыртуу боюнча регионалдык долбоор бекитилди. Мындан тышкары, БАРЭК соода жана инвестицияны жеңилдетүү өнөктөштүгүнүн – санариптик соода жана кызмат көрсөтүүлөр сыяктуу жаңы багыттарда кызматташтыкты тереңдетүүгө жана соода тоскоолдуктарын азайтууга багытталган стратегиялык сүйлөшүүлөрү башталды.
Министрлер конференциясынын алдында өткөн БАРЭК бизнес-форуму жеке сектордон, өкмөттөрдөн жана өнүктүрүү өнөктөштөрүнөн 200дөн ашык жетекчини бириктирди. Форум БАРЭК коридорлорун экономикалык өсүштүн, санариптик инновациялардын жана климаттын туруктуулугунун кыймылдаткычына айландыруу мүмкүнчүлүктөрүн талкуулады. Кийинки Министрлер конференциясы 2026-жылы Монголияда өтөт жана БАРЭК программасынын 25 жылдык мааракесин белгилейт.
АӨБ – Азия жана Тынч океан аймагында инклюзивдүү, туруктуу өсүштү колдогон алдыңкы көп тараптуу өнүктүрүү банкы. Мүчөлөрү жана өнөктөштөрү менен бирге татаал көйгөйлөрдү биргелешип чечүү менен, АӨБ инновациялык каржылоо инструменттерин жана стратегиялык өнөктөштүктөрүн колдонуп, адамдардын турмушун өзгөртүп, сапаттуу инфраструктураны куруп жана планетабызды коргоого салым кошот. 1966-жылы негизделген АӨБ 69 мүчөгө – анын 50сү аймактан – таандык.
